Batterij nummer één oorzaak van pannes

Hoe helpen vermijden dat het uw klanten overkomt?

De auto die niet wil starten door een falende batterij? Het komt altijd ongelegen voor uw klanten. Nochtans had u dit met een batterijtest waarschijnlijk kunnen voorkomen. Een batterijtester wordt meestal pas bovengehaald bij problemen met de batterij, maar eigenlijk is dit een prima instrument om met een minimale investering een maximale service aan klanten te geven. Door een batterijtest standaard te integreren in de zomer- of wintercheck-up, vatten klanten met een gerust gemoed de reis naar de zon of de winterkoude aan. Dit artikel zet de do's-and-don'ts op een rijtje.

Even relevant in elektrisch tijdperk

Een klassieke verbrandingsmotor heeft een startbatterij van 12 V meegekregen. Die levert het vermogen om de wagen op gang te trekken en zal dan tijdens het rijden via de alternator weer energie terugkrijgen. Deze batterijen bestaan in verschillende uitvoeringen. De loodzuurbatterij had het rijk lang voor zich maar met de introductie van start-stopsystemen in wagens werden er andere, hogere eisen gesteld. De cycli van laden en ontladen volgden elkaar immers sneller op.

De grote sprong voorwaarts kwam er toen met de ontwikkeling van EFB- en AGM-batterijen. Die zijn nu al vijf jaar de norm. En blijven dat ook in elektrische wagens, want die beschikken nog altijd over een 12V-circuit dat de elektronica aan boord voedt. Denk aan de voertuigcommunicatie, radio, airco, hulpsystemen …

Preventief gaan testen

Het blijft dus relevant om in een batterijtester te investeren, zeker omdat batterijen de nummer-éénoorzaak van pannes zijn. En hoewel de meeste werkplaatsen er over één beschikken, worden ze zelden preventief ingezet. Nochtans kan dit bijzonder interessant zijn. Zeker omdat een batterij per definitie aan veroudering onderhevig is. De snelheid waaraan dat gebeurt zal echter variëren in functie van het gebruik en de blootstelling aan extreme temperaturen, zowel warmte als koude. Er valt dus geen ‘deadline’ op te plakken.

Het blijft relevant om in een batterijtester te investeren, zeker omdat batterijen de nummer één oorzaak van pannes zijn

Nog te weinig garagebedrijven gebruiken vandaag batterijtesters om te zien hoe het met de batterij gesteld is en wat deze nog kan verdragen. De levensduur van een batterij is sowieso vele malen korter dan die van de belangrijkste componenten in de buurt, zoals de alternator. Voer daarom, voor zover u dat niet al doet, bij elk werkplaatsbezoek standaard een batterijtest uit. Met een moderne tester is dit in enkele minuten gedaan en kunt u mogelijke zwakke batterijen eerder vaststellen en daarmee stilstand voorkomen. Hiermee profileert u uzelf als een professionele servicepartner en kunt u tegelijkertijd uw onderdelenomzet vergroten.

Keuze toestel

Waar moet u dan op letten bij de aankoop van zo'n toestel? Elk batterijtype (loodzuur, EFB of AGM) heeft een andere manier van testen nodig. Een goede batterijtester zal in de eerste plaats dus voor elk batterijtype over de juiste testalgoritmes beschikken, zodat ze elke wagen kunnen controleren. Dan heeft u aan één toestel genoeg in de werkplaats. Ook omdat zo'n test snel afgehandeld kan worden.

De tweede onderscheidende factor is de aanwezigheid van een printer. De testresultaten rollen dan met een druk op de knop uit het toestel, zodat je de klant zwart-op-wit kan tonen hoe het met de gezondheid van zijn 12V-batterij zit.

Een ideale batterijtester combineert een breed testbereik met een hoge meetnauwkeurigheid

Derde aandachtspunt is de mogelijkheid om naast een batterijtest een systeemtest uit te voeren. De eerste controleert hoe het zit met de laadtoestand en het startvermogen van de batterij. De tweede gaat na hoe de batterij zich in de praktijk gedraagt en of batterijproblemen niet te wijten zijn aan andere componenten. Als een batterij sneller veroudert dan zou mogen, kan een systeemtest u in de richting van de oorzaak wijzen. Een ideale batterijtester combineert een breed testbereik met een hoge meetnauwkeurigheid.

Nieuwe ontwikkelingen in batterijtesters

Maar technologie staat uiteraard niet stil. Dat de ‘saaie’ displays nu ingeruild worden voor kleurentouchschermen is een evolutie die zich in elke technologie voltrekt. Daarnaast krijgen ze extra communicatiemogelijkheden mee: de resultaten blijven niet in het toestel maar kunnen rechtstreeks naar het bedrijfsnetwerk gestuurd worden. Langs deze weg kunnen er ook software-updates binnenkomen, zodat het toestel altijd relevant blijft.

De meeste moderne toestellen anticiperen al op de volgende batterijtechnologie: LFP-batterijen. Die zijn bij wagens misschien nog zeldzaam, maar bij motorfietsen vaak al de standaard. Omdat ze weinig wegen en in extremere omstandigheden prima blijven presteren. Als een motorfiets enkel in de zomer van stal wordt gehaald, zou een klassieke batterij zijn capaciteit verliezen en aan de druppellader moeten, wat nefast is voor de prestaties en de levensduur. LFP-batterijen maken daar komaf mee. Batterijtesters die tevens over de mogelijkheid beschikken om LFP-batterijen te testen, verbreden dus weer uw mogelijkheden.

De meeste moderne toestellen anticiperen al op de volgende batterijtechnologie: LFP-batterijen

Een laatste nieuwigheid die het vermelden waard is, is de optie om niet enkel de spanning te testen maar ook de stroom. Hoeveel ampère er van de batterij naar de startmotor vloeit en omgekeerd. Hiermee detecteer je problemen met de startmotor. En uiteraard doet ook artificiële intelligentie hier zijn intrede. Die nieuwe AI-testalgoritmes hebben amper nog input over de batterij in kwestie nodig. Ze kunnen ook verder gaan met advies en wat er kan gebeuren voor een goed preventief onderhoud aan de batterij.

Hoe gaat een batterijtest in zijn werk?

Een eerste voorwaarde voor een controle van de 12V-batterij is dat ze voldoende opgeladen is. De batterijtester zal de spanning herkennen en opstarten. Haalt ze niet het gewenste niveau dan zal uw batterijtester vragen om ze eerst op te laden. Wacht daarna even om de batterij te controleren of zet 15 seconden de lichten aan, zodat ze terugzakt naar haar natuurlijke spanningsniveau om geen vertekend beeld te krijgen in de resultaten. Andere factoren die een vertekend testresultaat kunnen geven: fabrieksnieuwe batterijen en voertuigen met een fout in het netwerk (lekstroom/laadprobleem).

Een eerste voorwaarde voor een controle van de 12V-batterij is dat ze voldoende opgeladen is

De batterij en de tester zijn er nu klaar voor. Door een aantal parameters in te geven, wordt u vervolgens door de procedure geloodst. Belangrijk om weten zijn: het batterijtype, de norm (in de meeste gevallen EN of DIN, bij Japanse wagens ook JIN), de nominale startstroom en de temperatuur. Een batterij zal zich bij vriestemperaturen immers anders gedragen. Dat is enkel van belang als u ter plaatse een interventie gaat doen.

Al die gegevens vindt u overigens terug op de batterij zelf. Ze hoeft voor de controle niet per sé gedemonteerd worden. Als de batterij op startvermogen en laadtoestand onder de 80% scoort, dan zal een vervanging al aangewezen zijn. Uit cijfers van preventief testen blijkt dat 3 op 10 batterijen vervangen moeten worden.

Hoe gaat een systeemtest in zijn werk?

Bij een systeemtest wordt de batterij in werking getest. Er zijn optioneel langere kabels beschikbaar om de batterijtester makkelijk te verbinden met de batterij in de wagen. Eerst wordt enkel de motor aangelegd zonder andere verbruikers om te zien hoe de batterij zich tijdens het starten gedraagt en of deze voldoende startvermogen kan genereren. Daarna is het de beurt aan de alternator: levert die voldoende spanning terug om de batterij te laden bij stationair draaien.

Vervolgens worden enkele grote verbruikers ingeschakeld zoals de grootlichten en de achteruitontwaseming om te zien of de spanning voldoende blijft. De systeemtest zal ook de rimpelspanning onderzoeken. De alternator levert immers geen perfecte gelijkspanning. Die wordt nog gelijkgericht. Als deze sinusvormige rimpels te groot zijn, is er sprake van te grote spanningswissels, wat een nefast effect heeft op de levensduur van de batterij. Nieuwe toestellen geven extra mogelijkheden bij elektrische voertuigen en plug-inhybride om te controleren of de DC-DC-omvormer die de hoogspanning terugbrengt naar 12 V juist werkt.

Aandachtspunt: waar zit de batterij?

In het verleden hoefde je maar de motorkap open te trekken om de 12V-batterij te zien zitten. Vandaag is dat meer de uitzondering dan de regel. Soms om technische redenen, AGM-batterijen zijn bijvoorbeeld gevoelig voor temperaturen en zitten beter niet te dicht bij de motor, soms uit plaatsgebrek. Constructeurs zorgen meestal wel dat de polen zichtbaar zijn om de batterij bij problemen te kunnen laden, maar voor testen geeft dit een vertekend beeld omdat er te veel verliesstroom optreedt. Testen moet effectief op de klemmen van de batterij gebeuren.

Hier speelt de wisselwerking tussen een batterijtester en een diagnosetoestel dan zijn rol. De diagnosesoftware kan vertellen waar de batterij zich precies bevindt en hoe je die, stap voor stap, kan bereiken. Daarnaast kan men door middel van het diagnoseapparaat weer een nieuwe batterij ‘aanleren’. Wagens met start-stopsystemen beschikken immers over een battery management-systeem. Die waarden moeten weer correct gezet worden zodat het systeem rekening kan houden met de veranderingen. Gaat het om hetzelfde type, dan volstaat een simpele reset, anders zal men aan de hand van parameters en het serienummer de batterij weer moeten inleren.

Waarborgprotocol
Merkbatterijen hebben vaak eigen referentiecodes, die alles zeggen over het type, de capaciteit, de fabricagedatum, de CCA-waarde … Er bestaan batterijtesters die daarmee aan de slag kunnen om de informatie terug te sturen naar autoconstructeurs in verband met waarborgclaims. Ze hoeven dan enkel de referentiecode in te geven aan de tester. Die beschikt dan over alle informatie van de batterij om de test uit te voeren en de resultaten te genereren. Met een versleutelde BMP-code (battery management-protocol) gaat de data van de batterij en de test rechtstreeks terug naar de constructeur die over de juiste software beschikt om ze te ontsleutelen. Zo kunnen eventuele fraudepogingen uitgesloten worden.

Met medewerking van Midtronics, Robert Bosch, Snap-on Tools, TAE, Vandenabeele en Varta