Correcte inplanting ventilatieroosters cruciaal

De juiste dimensionering van een ventilatiesysteem is niet zo moeilijk voor de geoefende installateur. Bovendien wordt ook de drempel lager, vandaag de dag zijn er softwareprogramma's die de optimale inplanting berekenen. 

Comfort niet vergeten

Correct dimensioneren om een gezonde binnenlucht te garanderen, maar niet tot elke prijs, zo blijkt. Comfort is voor de aanwezigen in het gebouw nog altijd zeer belangrijk en vaak ook meer tastbaar dan verontreiniging. Dat comfort kunnen we opsplitsen in meerdere factoren, zoals luchtsnelheid, worp en geluidsniveau. Fabrikanten geven altijd deze factoren mee, want ze zijn voor elk rooster weer anders. Het loont dus zeker de moeite om roosters te vergelijken in functie van de activiteiten in het gebouw.

Luchtsnelheid

De luchtsnelheid heeft een rechtstreekse invloed op het comfort in een ruimte. Een te snelle uitblazing zal leiden tot klachten over tocht.

Aangeraden wordt om een maximale luchtsnelheid van 0,20 m/s in de bezettingszone aan te houden. Bij het selecteren van het correcte rooster zal er niet enkel rekening gehouden moeten worden met de worp van één rooster (zie verder), maar ook met de invloed van andere roosters op de worp. Daarnaast zijn ook andere factoren nog van belang bij de luchtsnelheid, zoals het luchtdebiet en de hoogte van de ruimte.

Niet te verwarren met ∆t

Wat vaak door elkaar gehaald wordt, is het verschil tussen een te grote luchtsnelheid (= tocht) en het resterende temperatuurverschil ∆t. Wie tegen een koud venster zit, voelt de koude op zijn lichaam stralen. Ten onrechte wordt dit dan toegeschreven aan tocht, terwijl de eigenlijke oorzaak een te groot temperatuurverschil is. De worp en luchtsnelheid mogen dan wel laag genoeg zijn en beantwoorden aan de norm, als het temperatuur­verschil te groot blijft, zullen er ongetwijfeld comfortklachten volgen. De norm schrijft hier een ∆t van maximaal 3 °C voor, maar uit de praktijk blijkt dit toch wat ruim gemeten te zijn. Een rest-∆t van 1 °C zal dit soort klachten beter vermijden.

Worp

Worp is een volgend belangrijk selectiecriterium. Worp kunnen we definiëren als de ver­spreiding van de toevoerlucht met een zekere snelheid. De worpafstand moet zo gekozen worden dat hij kleiner is dan of gelijk aan de afstand tot een obstakel. De correcte keuze van de worp is vooral belangrijk in functie van het comfort. Een te kleine worp zal leiden tot een te trage verversing van de lucht. Een te grote worp zal dan weer leiden tot te grote luchtsnelheden.

Bij de keuze voor een bepaalde worpafstand maakt men soms de fout om geen of te weinig rekening te houden met andere lucht­stromingen in de ruimte. Let er ook op dat de fabrikanten hun opgegeven waarden mee­geven voor volledig recht gerichte lamellen. Bij regelbare toestellen zal het gekozen uitblaaspatroon uiteraard de grootte van de worp beïnvloeden. De maximale worp die fabrikanten opgeven, voldoet tot een zekere maximumhoogte. Bij ruimtes die hoger zijn worden meestal correctiefactoren opgegeven om de exacte worp te bepalen.

Drukverlies

Drukverlies is nefast voor twee factoren: een slechtere werking en meer energieverbruik. Het is dus zeer interessant om het statische drukverlies van de roosters bij een bepaald luchtdebiet onder de loep te nemen. Belangrijk hierbij is om ook de maximaal toegestane opvoerhoogte van het kanalennet te kennen. Fabrikanten doen er alles aan om dit drukverlies te beperken. 

Aantal luchtwisselingen

Ook het aantal luchtwisselingen is een belangrijke keuzefactor. Tot zeven à acht lucht­wisselingen kunnen zowat alle roostertypes gebruikt worden, maar als de ventilatie intensiever is en er ook koeling bij komt kijken, dan beperkt de keuze zich eerder tot wervel­roosters.

De evolutie gaat duidelijk richting roosters die minder druk opwekken

Wanneer er een hoog ventilatiecomfort nodig is, stapt men dan weer over naar verdringingsventilatie. Dat laatste heeft dan weer het nadeel dat je enkel met een kleinere ∆t kunt werken. De opdeling is terug te brengen tot de twee werkingsprincipes: mengventilatie brengt lucht binnen en verdunt zo de bestaande luchtmassa, dit is typisch voor wervelroosters en jet nozzles, in grotere ruimtes.

Daar staan de systemen tegenover waarbij laagturbulente lucht binnengebracht wordt met een klein temperatuurverschil.

Door de kleine ∆t is er meer comfort, maar er moeten hier wel grotere luchtvolumes verzet worden. Spleet- of lijnroosters vormen zowat de gulden middenweg. Types met dubbele of enkele deflexie zijn typisch voor wandroosters. Bij enkele deflexie wordt er enkel in een vast patroon geblazen, en dat kan ook niet gewijzigd worden.

Bij dubbele deflexie kan de dubbele rij lamellen zo ingesteld worden dat de worp beïnvloed wordt, bijvoorbeeld om te voorkomen dat hij op een plaats terechtkomt waar het comfort negatief beïnvloed wordt. Wandinblaasroosters zijn quasi altijd laag­inductief, dus de afbouw van de temperatuur verloopt wat trager. Bij vloerroosters kan een soort koude luchttapijt gecreëerd worden. 

Valkuilen

De correcte inplanting van roosters draagt bij tot een egale luchtverdeling, maar vaak zien we zaken opduiken die roet in het eten gooien.

Kwaliteit

We merken dat de markt steeds meer overspoeld wordt door heel wat namaak. Veel van die producten zien er identiek uit, maar de ver­houdingen en tolleranties zijn vaak incorrect of de achterliggende ele­menten ontbreken om een goede uitstroom te creëren. Bovendien beschikken die namaakbedrijven niet over de nodige kennis om installateurs bij te staan.

Lucht vs. licht

In de praktijk bent u nooit alleen op een werf en dwarsbomen de plannen van andere aannemers weleens uw theoretische plan. Een standaardvoorbeeld is de verlichting. Ook de installateur van de verlichting moet op bepaalde punten een zekere minimumlichtsterkte voorzien en moet zorgen voor een optimale lichtverdeling. Er is dan ook een grote kans dat de optimale locatie van zowel roosters als armaturen net op dezelfde locatie ligt. In theorie zou de architect dit risico preventief moeten aanpakken, maar dat is helaas niet altijd het geval. Overleg en communicatie op de werf zijn hier dan ook van groot belang.

trends

Roostermaterialen

De evolutie gaat duidelijk richting roosters die minder druk opwekken. Hier bieden kunststof roosters een zeker voordeel, want de profielen die dit kunnen garanderen, moeten een bepaalde vorm hebben.

Automatiseren

Ook de wereld van de ventilatieroosters ontsnapt niet aan de alomtegenwoordige automatiseringstrends. Zo zien we types met thermogel, waarbij de worp automatisch aangepast wordt, naargelang er koude of warme lucht over de gel vloeit.

Bij gemotoriseerde roosters wordt de achterliggende regeling steeds verder geautomatiseerd, waarbij meetsondes allerlei factoren (CO2-gehalte, temperatuur, VOC-stoffen …) opvolgen en voortdurend hun meting doorsturen naar de variabele sturing die de werking aanpast aan de binnengekomen informatie.