Lokale energietransitie vereist begeleiding

VUB-project toont dat EU-burger klaar is om energieproducent te worden

 

Het project RENAISSANCE wees uit dat de geest van de burgers uit de Europese Unie klaar is om de stap te zetten om zowel consument als producent van hernieuwbare energie te worden. Deze conclusie volgt uit de enquête die de Vrije Universiteit Brussel i.s.m. Deep Blue heeft gevoerd. Minder schadelijke uitstoot en lagere energiekosten zijn de belangrijkste voordelen van deze transitie. Belangrijk is wel dat potentiële prosumenten nood hebben aan transparantie over de kosten én geruststelling over de gezondheids- en veiligheidsgevolgen. 

energietransitie

“Uit het onderzoek blijkt dat mensen klaar zijn voor een energietransitie, met nieuwe manieren om energie te produceren en te delen binnen gemeenschappen, ondanks hun beperkte kennis over de complexiteit ervan", zegt VUB-professor Thierry Coosemans, die het Europese RENAISSANCE-project leidt vanuit de VUB-onderzoeksgroep MOBI.

"Uit het onderzoek blijkt dat mensen klaar zijn
voor een energietransitie"

nood aan communicatie

"Er is echter een betere tweerichtingscommunicatie tussen instellingen en burgers nodig om het proces te vergemakkelijken. Dit om zowel de kennis rond maatregelen en beleid te vergroten, als om meer bereidheid te creëren voor het instappen in dergelijke nieuwe systemen. Er wordt hierin duidelijk een leidende rol van beleidsmakers verwacht.”

"Er wordt duidelijk een leidende rol van beleidsmakers verwacht"

De enquêteresultaten duiden ook bij deze reeds heel gemotiveerde en geïnformeerde burgers op een gebrek aan communicatie tussen burgers, Europese regelgevende instanties en nationale of regionale autoriteiten over hernieuwbare energie.

 

“Dit vormt een probleem aangezien de respondenten ervan overtuigd zijn dat het vooral de verantwoordelijkheid van beleidsmakers en energieproducenten is om een energierevolutie richting hernieuwbare energiebronnen te bevorderen. Communicatie is daarbij een sleutelelement”, zegt Rebecca Hueting, onderzoeker Duurzame Energie en Mobiliteit bij Deep Blue.

milieu en rekening DRIJFVEren

Bij de mogelijkheid om kleine energieproductiesystemen op hun eigendom te plaatsen of in hun buurt, vinden de respondenten milieuvoordelen en lagere energierekeningen een belangrijke drijfveer. Daarentegen zijn hoge onderhoudskosten, veiligheidsproblemen en mogelijke visuele en geluidsoverlast grote obstakels. De belangrijkste elementen die hen ervan weerhouden, blijken de mogelijke verborgen kosten te zijn, gevolgd door transparantieproblemen en een laag niveau van dienstverlening.

 

“Dit suggereert dat er meer voor dergelijke oplossingen zou gekozen worden wanneer hier bijvoorbeeld ook een onderhoudsdienst wordt bij aangeboden. Respondenten accepteren een lokale productie-installatie voor hernieuwbare energie enkel wanneer een hoge mate van transparantie in termen van kosten, gezondheids- en veiligheidseffecten wordt verzekerd", voegt Alessandra Tedeschi van Deep Blue toe.

Innovatieve samenwerking

Er is geen energietransitie mogelijk zonder de implementatie van innovatieve energiebedrijfsmodellen in een samenwerking tussen de lokale besturen, actoren op de energiemarkt en consumenten.

"Een grootschalige uitrol is op korte termijn zeker mogelijk.
De mensen zijn er klaar voor"

"Aangezien technologieën zoals blockchain en slimme contracten nu voldoende ontwikkeld zijn, kunnen ze de acceptatie door eindgebruikers vergemakkelijken. De tijd lijkt rijp voor een energietransitie, en het is aan beleidsmakers en regelgevers om het tempo op te voeren”, zegt Tedeschi. “Als beleidsmakers succesvolle voorbeelden van lokale initiatieven beter voor het voetlicht zouden brengen en nieuwe oplossingen voor hernieuwbare energie zouden promoten via een duidelijke communicatie, is een grootschalige uitrol op korte termijn zeker mogelijk. De mensen zijn er klaar voor."

 

PROJECT RENAISSANCE
Het Europese RENAISSANCE-project werd opgestart met als doel het delen van hernieuwbare energie te stimuleren en na te gaan hoe zo’n energiegemeenschappen er in de praktijk kunnen uitzien. Het RENAISSANCE Consortium onderzocht het bewustzijn en de verwachtingen van Europese burgers ten aanzien van verschillende bedrijfsmodellen op de energiemarkt.
- In hoeverre zijn Europeanen zich bewust van de impact die energieproductie heeft op het milieu en de samenleving
- Zijn mensen bereid om hun dagelijks energieverbruik aan te passen in functie van de productie, en zouden ze zelf  prosument willen worden?
- Wat zijn hun belangrijkste motivaties, en hoe zien ze een ideale energietoekomst?
Dit waren enkele van de belangrijkste onderzoeksvragen. 
De enquête werd verspreid onder meer dan 200 verschillende RENAISSANCE-leden, Europese burgers, beleidsmakers en energieproducenten die reeds bij het project betrokken zijn en die hierbij als feedback- en indicatorgroep fungeren. Ondanks de pandemie blijkt uit het onderzoek dat de klimaatverandering voor hen de belangrijkste reden tot bezorgdheid blijft.
Deze enquête rond sociale acceptatie werd ontwikkeld om in eerste fase systematisch feedback van belanghebbenden binnen RENAISSANCE te verzamelen, met name in de vier proefprojecten in Griekenland, België, Spanje en Nederland. De feedback zal gebruikt worden bij het ontwerp van tools richting optimale configuratie van een geïntegreerd Lokaal Energy Systeem (LES) op de pilootsites.

Het volledige rapport (66 pagina's lang) vindt u hier.