Wetgeving voor niet energie-intensieve ondernemingen verstrengd
De overheid stimuleert al lange tijd ondernemingen om de energie-efficiëntie van hun processen te optimaliseren en zoveel mogelijk energie te besparen. Om nog meer ondernemingen aan te zetten om energie te besparen, treedt de versterkte wetgeving voor ondernemingen met een finaal energieverbruik onder de 0,1 PJ in voege vanaf 2023. Dit wetgevend kader bevat heel wat nieuwe verplichtingen, waarbij de installateur zeker een rol kan spelen.
Versterkte wetgeving
Vlaanderen wil de komende jaren verdere stappen zetten om de ondernemingen verder te laten investeren in de verbetering van hun energie-efficiëntie. Niet energie-intensieve ondernemingen hebben nog een aanzienlijk energiebesparingspotentieel. Met een finaal energiegebruik tussen de 0,02 PJ en 0,1 PJ gebruiken zij gemiddeld evenveel energie als ca. 270 tot 1.350 Vlaamse gezinnen. De huidige Vlaamse energieregelgeving legde tot nu toe geen verplichtingen tot het uitvoeren van maatregelen op aan niet energie-intensieve ondernemingen. Daar komt vanaf april 2023 verandering in.
Concreet houdt de versterkte wetgeving in:
*dat ondernemingen met een finaal energiegebruik tussen 0,05 en 0,1 PJ (en grote ondernemingen met een energiegebruik onder 0,1 PJ) tegen 1 april 2023 een energieaudit moeten laten opmaken die hen een duidelijk inzicht geeft in de concrete energiebesparende maatregelen die kunnen worden gerealiseerd in de onderneming. De rendabele maatregelen moeten vervolgens verplicht worden uitgevoerd binnen een periode van 3 jaar. Een maatregel wordt als rendabel beschouwd vanaf 13% IRR (Internal Rate of Return)."
Een energie-audit blijft 4 jaar geldig en moet voor het verstrijken van deze termijn geactualiseerd worden. Er wordt een sjabloon van deze audit ter beschikking gesteld via de website van VEKA, de resultaten daarvan zullen ook via een webapplicatie moeten ingevoerd worden.
*Daarnaast moeten kmo’s met een finaal energiegebruik tussen 0,02 en 0,05 PJ een globale energiebalans opstellen waarin zowel het energiegebruiksprofiel als de energiestromen van de onderneming in kaart worden gebracht. Ook moet deze groep ondernemingen een reeks rendabele maatregelen (lees: no-regretmaatregelen) uitvoeren om de energie-efficiëntie van hun onderneming verder op te drijven. Ook hier zal een sjabloon ter beschikking worden gesteld om de energiebalans te faciliteren. Een no-regretmaatregel wordt omschreven als een actie met een terugverdientijd van minder dan drie jaar."
De praktische uitwerking van deze no-regretmaatregelen hangt af van de sector waarin het bedrijf actief is. Per sector zal een lijst met 10 mogelijke maatregelen gepubliceerd worden, ondernemingen kunnen voor zichzelf bepalen welke maatregelen het best kunnen uitgevoerd worden, met dien verstande dat de terugverdientijd zich onder de drie jaar moet bevinden.
Hoe aanpakken?
Iedereen wil -zeker vandaag- energie besparen, maar naast goede wil is er ook een planmatige aanpak nodig zodat de juiste prioriteiten kunnen gesteld worden. Een vaak gemaakte fout is bijvoorbeeld dat de persoon die verantwoordelijk gesteld wordt voor het energieverhaal, zich te veel focust op wat hij of zij het best kent. Als uw bedrijf daarvoor aangesteld wordt, is er een gevaar dat uw elektro-achtergrond zal leiden tot een focus op zaken zoals verbruik van motoren in machines en op relighting. Proceswarmte, proceswater en perslucht worden dan weleens over het hoofd gezien. Vice versa gebeurt uiteraard het omgekeerde. ‘Schoenmaker blijf bij je leest’ is in dit geval dus zeker NIET aan de orde. Een multidisciplinaire aanpak is eerder aangeraden, en als u die kennis niet in huis heeft, is het aangewezen met partners te werken.
Bedrijven die prioriteiten willen stellen, moeten vooral eerst weten welke elektrische en thermische processen er lopen in het bedrijf en wat hun verbruik is, de zogenaamde energiebalans. Dat kan op meerdere manieren, in oplopende volgorde van efficiëntie:
*theoretische berekeningen (geïnstalleerd vermogen x aantal bedrijfsuren)
*op basis van een meetcampagne (beperkt in de tijd)
*op basis van een continu energiemonitoring
*of een combinatie van deze methodes.
Daar stopt het evenwel niet, want er is nog veel meer informatie te halen uit het bedrijf: historische gegevens, ervaringen vanuit werknemers die de technische processen van dichtbij begeleiden, data vanuit de onderhoudsdiensten, eerdere energie-audits, informatie van de leveranciers van de apparatuur en noem maar op.
In een volgende stap kan een observatie ter plaatse gebeuren. Bedrijven zijn vaak bezig met het voornaamste doel: een product maken voor een klant. Verbeterprocessen uit de afgelopen jaren hadden veelal tot doel om ofwel dat product te verbeteren, ofwel het goedkoper te produceren teneinde de winst te vergroten of om concurrentieel te blijven. Maatregelen rond energie zijn meestal enkel genomen na defecten aan installaties, zijn gestrand in goede bedoelingen of geschrapt door beperkte budgetten. We willen bijvoorbeeld de bedrijven niet te eten geven waar nog gewerkt wordt met verouderde verdeelkasten en energieslurpende drives. Dankzij de stijgende energieprijzen zitten we vandaag in een compleet andere situatie. Maatregelen die 10 jaar geleden niet weerhouden werden, kunnen vandaag wel broodnodig zijn.
Laat u ook niet verleiden tot een puur theoretische benadering. Een rondgang in het bedrijf kan wijze inzichten opleveren. Bovendien worden opmerkingen die door u geformuleerd worden, vaak beter ontvangen door de bedrijfsleiding.
Opstellen actieplan
Voor bedrijven is het vaak moeilijk om de doelen voorop te stellen. Een eerste moeilijkheid ligt al in het prioriteren van maatregelen. Technische diensten werden de afgelopen jaren afgebouwd door het gebrek aan technisch personeel, veel bedrijven hebben daarom bijstand nodig om in eerste instantie het laaghangend fruit te plukken. Maar ook bij de praktische haalbaarheid van maatregelen slaan ze wel eens de bal mis.
Om bij het voorbeeld van de energieverslindende drives te blijven: een eenvoudige één-op-één vervanging door een modern exemplaar kan al een fikse slok op de borrel schelen, maar is eigenlijk zo logisch dat het anno 2022 al niet meer uitgevoerd zou moeten worden. Toch denken velen onterecht dat het vervangen van drives duur is, technisch moeilijk en niet loont op termijn. Hetzelfde geldt voor maatregelen als relighting. Dergelijke zaken zijn echte no-brainers en zouden eigenlijk al lang uitgevoerd moeten zijn.
Samen aan tafel zitten met het bedrijf en met partnerbedrijven uit de diverse processen is alvast een goede start. In combinatie met de spotmetingen en de historische en technische informatie kan dan een actieplan opgesteld worden. Daarbij kan aan ‘benchmarking’ gedacht worden, waarbij de doelen vooropgesteld worden. In veel sectoren zijn er tabellen beschikbaar die toelaten om de eigen prestaties te evalueren ten opzichte van vergelijkbare bedrijven uit de sector. Dat kan helpen om de voor u minder bekende technieken te evalueren. Voor extrusieprocessen is er bijvoorbeeld een uitgebreide lijst beschikbaar met vergelijkend cijfermateriaal. Dat alles laat toe om tot een lijst te komen waarbij op basis van de investering en verwachte besparing de ROI berekend kan worden van elke maatregel. Zo kan het bedrijf perfect inschatten welke maatregelen het best kunnen doorgevoerd worden om aan de versterkte wetgeving te voldoen.
