Hoogheemraadschap zet besturingscontainers in

bij onderhoud aan gemalen

Het deel van Noord-Holland dat zich boven het Noordzeekanaal bevindt, ligt qua waterbeheer, waterkeringen en waterzuivering in handen van het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Jan van der Lingen is hier verantwoordelijk voor het beheer van het calamiteitenmaterieel bij de afdeling Watersystemen. Dit materieel is onlangs aangevuld met twee nieuwe mobiele besturingscontainers. Die worden niet alleen bij calamiteiten ingezet, maar kunnen ook de functie van een gemaal tijdelijk overnemen wanneer deze in onderhoud moet.

Calamiteitenmaterieel

Noord-Holland is een waterrijk gebied, waar in het watersysteem bijna 2.500 gemalen te vinden zijn. Daarnaast zijn er ook 87 sluizen en ruim 5.000 stuwen. Verder maakt de omgeving gebruik van 300 rioolgemalen, waarbij de lengte van de persleidingen opgeteld zo'n 600 km bedraagt. Om hier het waterbeheer, de waterkeringen en waterzuiveringen in topconditie te houden, beschikt het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier over veel materieel en kennis met betrekking tot onderhoud. Dit alles om de inwoners maximaal te beschermen tegen overstromingen en voor voldoende en schoon oppervlaktewater te zorgen.

Jan van der Lingen is lange tijd verantwoordelijk geweest voor het onderhoud van de technische installaties in dit gebied. Inmiddels heeft hij de functie van 'maintenance engineer', wat betekent dat hij zich meer bezighoudt met de beleidsmatige kant van het onderhoud. Tevens is hij verantwoordelijk voor het beheer van het calamiteitenmaterieel bij de afdeling Watersystemen. Dit materieel bestaat uit verschillende assets en installaties die worden ingezet wanneer (pomp)systemen uitvallen, dijken overstromen of het gebied op een andere manier door het water wordt bedreigd. Cruciale systemen dus, die het verschil kunnen maken tussen weinig en heel veel ellende in een gebied.

Onderhoud pompsystemen

In zijn functie richt Van der Lingen zich niet alleen op het beheersen van calamiteiten, maar ook op het voorkomen daarvan. Een van de stappen die hierin belangrijk zijn, is het optimaal onderhouden van alle systemen en assets in het gebied. Hieronder vallen ook de gemalen die het grondwaterpeil op niveau houden; zowel bij droogte als bij regenval.

Onderhoud aan gemalen is echter lastig, omdat die hiervoor uit bedrijf moeten. In de praktijk is dit niet mogelijk zonder maatregelen te nemen. Het hoogheemraadschap beschikt daarom al langere tijd over zogenaamde besturingscontainers, die de functie van een gemaal tijdelijk kunnen vervangen. Onlangs bereikten de installaties in deze containers het einde van hun levensduur en bovendien stelde het hoogheemraadschap vast dat de containers zelf ook niet meer voldeden aan de nieuwe wet- en regelgeving. Tijd voor vervanging dus.

De nieuwe containers zijn uitgevoerd volgens de laatste stand der techniek en voldoen aan de huidige wet- en regelgeving

Nieuwe containers

Vopo Pompen B.V. uit De Rijp bouwde twee splinternieuwe besturingscontainers, volledig conform de laatste stand der techniek. Uiteraard voldoen die ook aan de huidige wet- en regelgeving.

De nieuwe containers zijn hier meervoudig in te zetten. Primair zijn ze bedoeld voor de functie zoals zojuist beschreven: het overnemen van de waterbeheersing ten tijde van het onderhoud aan een van de 430 gemalen die het hoogheemraadschap in beheer heeft. De besturingskasten worden daarbij aangesloten op een of meer mobiele elektrische pompen, die de alternatieve bemaling voor hun rekening nemen. "Met deze containers hebben we alle materieel in eigen huis, waardoor we dit soort dingen gewoon in eigen beheer kunnen doen", aldus Van der Lingen.

Een tweede mogelijke inzet van de containers is op het moment dat de elektrische installaties van een gemaal moeten worden vervangen. Dit is namelijk noodzakelijk na zo'n 15 à 20 jaar, terwijl de pompen vaak 20 tot 30 jaar meegaan.

Tot slot zijn de containers een oplossing indien er storingen aan installaties optreden. "Wanneer bijvoorbeeld een frequentieomvormer defect raakt, kunnen we een van de containers buiten het gemaal opstellen. Via flexibele kabels voorzien we de motor in het gemaal van de juiste spanning, tot de frequentieregelaar weer beschikbaar is", legt Van der Lingen uit.

Opbouw container

Om de bemaling efficiënt en veilig te kunnen overnemen, omvatten de mobiele containers frequentieregelaars, kabels, een PLC met telemetriefunctie en alle benodigde meet- en regelapparatuur. Daarbij is de besturing in de containers op dezelfde manier via het SCADA-systeem te benaderen als de vaste besturingen in de gemalen. Op die manier hebben de gebruikers geen aparte training nodig en is het werk ter plaatse een-op-een over te nemen.

GEEN Dieselaggregaten

Opvallend is het bovendien hoe ervoor is gekozen om de inzet van dieselaggregaten tot een minimum te beperken. Natuurlijk zijn deze aggregaten een heel praktische manier om tijdelijk stroom te leveren, maar in het kader van duurzaamheid, milieubelasting en geluidsoverlast zijn ze minder wenselijk. Deze containers worden dan ook in principe aangesloten op de plaatselijke nutsvoorziening, waardoor geluidsoverlast voor de omgeving beperkt blijft en de gebruiker geen bemoeienis heeft met alle logistiek rondom een dieselaggregaat.

Van der Lingen: "Hierbij moet je immers altijd zorgen dat er voldoende diesel is. Bovendien moeten de slangen en koppelingen regelmatig worden gecontroleerd op lekkage; zeker wanneer het aggregaat in openbaar gebied staat en eventueel onderhevig kan zijn aan vandalisme. Naar wens is het dieselaggregaat te combineren met een batterijsysteem, dat wordt geladen door pv-panelen. Hiermee gaat de stap richting duurzaamheid nog wat verder."

NEN1010

Ten opzichte van de oude containers is er in de nieuwe uitvoeringen meer ruimte: een eis die onder meer is gesteld in de NEN1010. Hierdoor is er ook een betere warmtehuishouding in de container, wat een positief effect heeft op de levensduur van de componenten. Voorts is er uiteraard gebruikgemaakt van nieuwe technieken. Zo biedt de container bijvoorbeeld mogelijkheden om installaties te monitoren en te bewaken. De meet- en regeltechniek is hier geavanceerd en het hoogheemraadschap kan op praktisch elk vlak alarmen genereren waar dat nodig is. Bovendien is de hele container op afstand aan te sturen en te monitoren.

In de praktijk

De nieuwe containers zijn inmiddels al een aantal keren ingezet. De medewerkers van het hoogheemraadschap zijn daarbij goed ingespeeld op wat er nodig is om ze operationeel te krijgen. Wanneer inzet nodig is, wordt de besturingscontainer opgehaald door de eigen transportdienst die hem met een kraan op een vrachtwagen hijst. Vervolgens wordt hij op de plek van bestemming geplaatst, waarna de eigen TD de kabels aansluit en de installatie overzet. Wanneer ook de pompfunctie moet worden overgenomen, wordt er een geschikte pomp apart bijgeleverd. Die maakt dus geen standaardonderdeel uit van de container.

Van der Lingen: "Deze pompen hebben wij ook zelf in bezit. Welke we kiezen, is hoofdzakelijk afhankelijk van de capaciteit en opvoerhoogte die we op een bepaalde locatie moeten leveren. Op dit moment hebben we mobiele containers met een aandrijfvermogen van 30 à 500 kW. Dit dekt de behoefte die we in ons hoogheemraadschap hebben ruim voldoende, zowel qua capaciteit als qua opvoerhoogte."