Enkele gelaagd glas biedt bescherming tegen doorvallen

Wanneer moet u voor veiligheidsglas opteren?

Glas is een prachtig product dat in de bouwsector onnoemelijk veel mogelijkheden en voordelen biedt. Als het echter breekt, brengt het de nodige gevaren met zich mee: je kan je verwonden aan de scherven, je kan er doorheen vallen … Bovendien is het minder sterk dan een muur en vaak de zwakste schakel in de keten bij inbraak, vandalisme, kogelinslag of explosies. Daarom is het opportuun om voor glas te kiezen dat meer bescherming biedt. In dit artikel gaan we dieper in op het wettelijk kader, de opbouw en de aandachtspunten bij plaatsing van veiligheidsglas.

Definitie en wetgevend kader

Voor de Belgische bouwsector is het zeer eenvoudig. Er komen maar twee types glas in aanmerking voor het etiket van veiligheidsglas, met name thermisch gehard en gelaagd glas. Alle informatie hieromtrent werd gebundeld in de Belgische Glasnorm NBN S23-002. Dit document beschrijft de verschillende architecturale toepassingen en situaties waarin veiligheidsglas verplicht moet worden toegepast, voor alle gebouwtypes conform de Europese gebruikscategorieën. Het is van belang om voor elke glastoepassing afzonderlijk af te wegen of de norm het gebruik van veiligheidsglas verplicht of niet. Isolerende gevelbeglazing, glazen binnenwanden, glas in deuren, glazen daken, douchewanden en zelfs spiegels … voor alles zijn er duidelijke regels die gevolgd moeten worden, ook al kan dat voor een meerkost in een project zorgen. Bij schadegevallen zal een rechter zich immers beroepen op de NBN-norm om de verantwoordelijkheid te bepalen. Dat geeft de NBN S23-002 zijn dwingend karakter.

Belangrijkste richtlijnen

Verticale glastoepassingen

Om te bepalen of veiligheidsglas een noodzaak is en welk veiligheidsglas u het beste kan gebruiken in geval van verticale glastoepassingen, moet u zich steeds drie dezelfde vragen in dezelfde volgorde stellen:
• Is de borstweringshoogte van het glas groter, gelijk aan of kleiner dan 90 cm? Hieronder verstaat men de hoogte vanaf de afgewerkte vloer tot de onderste zichtbare glasboord of, bij opengaande ramen, tot de bovenzijde van het vaste raamkader;
• Bestaat er een doorvalrisico? Er is sprake van doorvalrisico van zodra het niveauverschil tussen beide zijden van het glas groter is dan 1,5 m;
• Is er aan de andere kant van het glas een publiek toegankelijke zone? Strikt private zones zoals een tuin, terras achter de woning, etc. vallen hier niet onder.

Aan de hand van deze vragen, kan men eigenlijk tot een boomstructuur komen, om snel de juiste glaskeuze te kunnen maken. Wanneer de borstweringshoogte minimaal 90 cm bedraagt, dan zal veiligheidsglas niet verplicht zijn, zelfs niet bij isolatieglas. De enige uitzondering die hierop geldt, zijn ruimtes waar veel mensen samenkomen en die grenzen aan een sportterrein of speelplaats. Ruimtes waar met andere woorden in normale omstandigheden een risico bestaat van balimpact op het glas. Wanneer de borstweringshoogte minder dan 90 cm is, er geen doorvalrisico bestaat en er zich geen publieke zone aan de andere glaszijde bevindt, dan heeft u een gelaagde ruit nodig aan de zijde waar men tegen het glas kan vallen. Bij isolatieglas is dit meestal de binnenruit. U kan ook opteren voor gehard glas, maar dan moet de tegenruit evenzeer uit veiligheidsglas bestaan. Immers, als de geharde ruit breekt, valt de barrière weg en kan men door de binnenruit vallen. Om budgettaire reden kiest u waar mogelijk dus het beste voor gelaagd glas. Mocht er zich aan de andere glaszijde toch een publiek toegankelijke zone bevinden, dan moeten beide glaszijden in gehard of gelaagd veiligheidsglas voorzien worden. De meesten opteren hier voor isolatieglas met twee zijden in gelaagd glas: het is sneller leverbaar, het biedt bovendien een betere akoestische isolatie en het houdt inbrekers beter buiten. Wanneer er wel een doorvalrisico bestaat bij een borstweringshoogte kleiner dan 90 cm dan primeert dit. De ruit moet in dat geval bestaan uit gelaagd glas. Thermisch gehard glas is namelijk niet doorvalveilig.

Hellende beglazing

Er is sprake van hellende beglazing wanneer de hellingsgraad tussen de 15° en de 30° valt ten opzichte van de verticale as. Het mag overigens ook niet als dakbeglazing bedoeld zijn, dat wordt hieronder nog beschreven. Vermits er bij hellende beglazing toch scherven naar beneden kunnen vallen op voorbijgangers, moet u veiligheidsglas installeren. Bij isolatieglas geldt dat voor beide glaszijden, één daarvan moet ook in gelaagd glas zijn uitgevoerd. De raamsponning voor deze toepassing moet minimaal 25 mm diep zijn. De NBN S23-002 bevat verder duidelijke voorschriften met betrekking tot de bevestiging van de glaslatten.

Daken en afdaken

De glasplaat die zich boven het hoofd bevindt en waarvan mogelijke scherven dus naar beneden kunnen vallen, moet verplicht in gelaagd veiligheidsglas voorzien worden. Opteert u voor isolatieglas dan dient de binnenste (onderste ruit) gelaagd te zijn.

Glazen plafonds

Dit verschilt van een glazen dak omdat het wordt opgehangen aan een bestaand plafond, meestal om esthetische redenen. Hier schrijft de norm veiligheidsglas voor, maar mag u zelf de keuze maken tussen gelaagd en thermisch gehard veiligheidsglas.

Glasproducten als wandbekleding

Hier wil men verwondingen door loskomende scherven gaan vermijden. Dat kan op verschillende manieren gebeuren. De eerste optie is het gebruik van gehard of gelaagd glas. De tweede optie betreft ongehard glas, waarbij het verlijmingsvlak tussen de glasplaat en de draagstructuur over de volledige oppervlakte wordt voorzien (bijvoorbeeld door een kleeffolie op de volledige achterzijde te voorzien). De derde optie is ongehard glas, gedeeltelijk verlijmd door middel van verticale stroken kleef- of lijmstrips van minimaal 10 mm breed over de volledige hoogte van het glas, met een maximale tussenafstand van 15 cm tussen de strips.

Types veiligheidsbeglazing

Zoals aangegeven vallen in België slechts twee types van glas onder de noemer veiligheidsglas: thermisch gehard en gelaagd glas.

Gehard glas

Alvorens het gehard wordt, ondergaat het glas een grondige voorbereiding: op maat snijden, licht slijpen van de glasranden en voorzien van eventuele uitsparingen (indien gewenst door de klant). Bij het harden wordt de glasplaat heen en weer verplaatst doorheen een hardingsoven om geen vervormingen te krijgen, wanneer de verwerkingstemperatuur nadert. Hierdoor zal het glasoppervlak sneller afkoelen dan de kern van de glasplaat, waardoor trek- en drukspanningen in het glas ontstaan, die het glas ongeveer vijfmaal sterker maken dan een ongeharde glasplaat. Aan een geharde glasplaat kan u niets meer wijzigen. Versnijden of een zware impact op het glas die tot een breuk leidt, zullen immers alle spanningen in het glas vrijmaken. Het zal dan uiteen knallen in kleine, onscherpe, niet-kwetsende korrels. Gehard glas ontleent zijn beschermingsfunctie dan ook uit die twee eigenschappen: de sterkte en het breukpatroon. Breekt het toch, dan valt de barrière weg: u mag gehard glas dan ook niet gebruiken in situaties waar een doorvalbeveiliging vereist is!

Gelaagd glas

Bij gelaagd veiligheidsglas worden twee of meerdere glasplaten hecht aan elkaar verbonden over het volledige oppervlak. Dat gebeurt meestal door middel van heldere, matte of gekleurde polyvinylbutyral-folies (PVB-folies). De uiteindelijke hechting van deze ‘sandwich’ van glas en PVB-folies gebeurt in een autoclaaf, onder een sterke druk van 10 bar, bij een verhoogde temperatuur van +/- 140 °C, en dit gedurende enkele uren. Er bestaan ook andere types veiligheidsfolies om gelaagd glas te maken, die nog extra stevigheid en rigiditeit aan de glasplaat bieden in geval van breuk. De voornaamste eigenschap van gelaagd glas is dat alle scherven aan deze PVB-folies blijven kleven, waarbij de glasplaat een barrière blijft bieden tegen doorvallen, en verwondingen zal vermijden omdat geen scherven loskomen. Gelaagd glas wordt als volgt genoteerd: XY.Z, waarbij X = dikte in mm van de eerste ruit, Y = dikte in mm van de tweede ruit en Z = aantal PVB-folies van elk 0,38 mm dik. Het gebruik van gelaagd glas is aangewezen of verplicht wanneer er een doorvalrisico bestaat of wanneer er glasscherven op personen kunnen vallen.

Combinaties van veiligheidsglas

Alle types veiligheidsglas, zowel gelaagd als gehard als brandwerend, kunnen in de meeste gevallen gecombineerd worden met andere eigenschappen van glas: thermische isolatie, zonwerendheid, akoestische of decoratieve beglazingen, condenswerende of zelfreinigende glastypes … Hierbij moet u natuurlijk steeds de inhoud van NBN S23-002 respecteren! Uw glasfabrikant kan u ongetwijfeld verder wegwijs maken in het brede scala van combinatiemogelijkheden.

Plaatsing van veiligheidsglas

Twijfelt u nog aan welke zijde van isolatieglas u veiligheidsglas moet voorzien? Niet nodig: de NBN S23-002 Glasnorm laat weinig ruimte voor twijfels of interpretaties. Een andere uitdaging echter is het bepalen van de juiste glasdikte. Het aantal criteria waarmee u hierbij rekening moet houden, is niet op twee handen te tellen: afmetingen van het glas, aantal steunzijden, verticaal of hellend glas, ligging van het gebouw, hoogte van het gebouw, hoogte van het glas in de gevel, windzone, terreinruwheidscategorie … De manier om deze glasdikte of glassamenstelling te berekenen is recent strenger en complexer geworden. Dat heeft alles te maken met wijzigingen in de architectuur (grotere raampartijen, hogere gebouwen, speciale bevestigingstechnieken …) en het klimaat (hevigere en vaker terugkerende stormen). Daarom heeft het nationaal Verbond van de Glasindustrie (VGI) de koppen bij elkaar gestoken. Het resultaat is de ontwikkelde softwaretool VITRALYS®. Hiermee kan u op een eenvoudige manier de glassamenstelling of glasdikte bepalen voor gevel en dakbeglazing.