"houtschaarste in Europa zou zich komende maanden herstellen"
schrijnwerkers hebben SLEUTELrol in promotie lokaal hout
De laatste maanden wordt onze sector geteisterd door een aanhoudende houtschaarste en daarbijhorende stijgende houtprijzen. Er zijn meerdere duidelijke oorzaken voor de prijsstijgingen die de volledige houtmarkt raken en beïnvloeden. Maar welke zijn de belangrijkste? En belangrijker nog: hoe lang houdt de situatie nog aan? Schrijnwerk zat samen met François De Meersman (algemeen secretaris van de Belgische Houtconfederatie) en Veerle Ramael (adjunct-algemeen secretaris van de Belgische Houtconfederatie) en ging op zoek naar antwoorden op enkele prangende vragen.
Welke zijn de redenen van de (recente) prijsstijging van constructiehout?
"De belangrijkste reden voor de stijging van de houtprijs, maar ook de bevoorradingsmoeilijkheden, houdt verband met een aanzienlijke toename van de vraag naar hout op de internationale markt, en vooral in de Verenigde Staten. Zo is de Amerikaanse bouwmarkt in zeer korte tijd met 25% gegroeid, wat een enorme hoeveelheid hout vertegenwoordigt omdat 90% van de huizen daar met hout is gebouwd. Tegelijkertijd zijn de volumes Canadees hout die in de Verenigde Staten worden geïmporteerd, afgenomen als gevolg van een belasting die door president Trump is ingesteld. De Verenigde Staten wendden zich daarom tot andere markten, waaronder Europa, om zich in grote hoeveelheden te bevoorraden. Duitsland, Scandinavië en Oostenrijk exporteerden massaal naar de Verenigde Staten. Gezien de omvang van die export, veroorzaakte het onvermijdelijk oplopende spanningen op de Europese markt, en in het bijzonder in België, zowel in de vorm van stijgende prijzen als beperkte productbeschikbaarheid. Ten slotte heeft de toename van de vraag ook geleid tot een aanzienlijke stijging van de prijs van bosbestanden. Zo is de prijs van sparren in minder dan een jaar tijd verdubbeld in de Belgische bossen."
Hoe verhoudt de Europese bosbouw zich dan precies tot de recente houttekorten en de grote vraag vanuit Amerika?
"De Belgische bossen worden, net als de Europese, duurzaam beheerd. Dit betekent dat we niet meer hout oogsten dan het bos jaarlijks kan opleveren. Gemiddeld wordt slechts 60% van de aanwas van het Europese bos gekapt. In tegenstelling tot wat sommige mensen denken, groeit het Europese bos dus jaar na jaar. Er zijn echter genoeg uitdagingen."
"Het Europese bos, en in het bijzonder het bos van West-Europa, is sinds 2018 verzwakt door grote aanvallen van schorskevers, met name na een storm begin 2018, gevolgd door zeer droge en warme weersomstandigheden in de jaren die erop volgden. In de afgelopen drie jaar moesten dus aanzienlijke hoeveelheden sparren worden geoogst. Tegelijkertijd heeft het huidige bosbouwbeleid de neiging om loofhoutsoorten meer te promoten. We zijn dan ook getuige van een aanzienlijke afname van de naaldhoutbestanden. We hopen dan ook dat het beleid in de toekomst rekening zal houden met de bevoorradingsbehoeften van de Belgische houtindustrie, voornamelijk gebaseerd op naaldhoutsoorten. Ter illustratie, in 2020 hebben de Belgische zagerijen 2,7 miljoen m³ naaldhout verwerkt en slechts 270.000 m³ loofhout."
Is het houttekort op de markt binnenkort op te lossen of kijken we naar de lange termijn?
"De laatste gegevens duiden op een prijsdaling op de Amerikaanse markt. We kunnen dan ook verwachten dat de situatie op de Europese markt zich de komende maanden geleidelijk zal herstellen. Er zijn echter ook veel andere externe factoren die aan deze situatie ten grondslag liggen. Dus de zaken kunnen op de een of andere manier snel veranderen."
"Bedrijven in de bouwsector kunnen we alleen maar adviseren om regelmatig hun leveranciers, de houthandelaren, te raadplegen om zo op de hoogte te blijven van de stand van zaken. De enige zekerheid is dat we op weg zijn naar een nieuw evenwicht met waarschijnlijk een inhaaleffect van prijzen die de afgelopen jaren weinig veranderd waren."
"We hopen dat beleidsmakers in de toekomst rekening zullen houden met de bevoorradingsbehoeften van de Belgische houtindustrie"
Welke zijn de externe factoren waarover jullie spreken?
"Er zijn nog andere talrijke oorzaken voor de huidige problemen in onze sector. Heel wat mensen hebben van de lockdown gebruikgemaakt om hun huis te renoveren of hun tuin op te frissen. Tegelijkertijd heeft de lockdown sommige bedrijven tot stilstand gebracht, terwijl andere door gebrek aan personeel de productie moesten stopzetten. De voorraden waren daarom erg laag waardoor de kloof tussen vraag en aanbod steeds groter werd. Aan de andere kant zijn de kosten van de zeevracht in dezelfde periode explosief gestegen en heeft de transportsector te kampen gehad met ongekende problemen met de beschikbaarheid van containers."
Is een omschakeling naar meer hout van eigen bodem een mogelijke oplossing?
"Het is zeker zo dat het gebruik van lokaal hout veel voordelen heeft, vooral vanuit milieuoogpunt aangezien we het transport van producten aanzienlijk beperken. U moet echter weten dat de Belgische bossen niet genoeg hout produceren om aan de Belgische consumptie te voldoen. Een deel import blijft dus noodzakelijk. Maar het is duidelijk dat bepaalde soorten producten uit Belgische bossen lokaal meer gewaardeerd zouden kunnen worden, zoals loofhout. Momenteel wordt een aanzienlijk deel daarvan echter in de vorm van stammen naar Azië geëxporteerd."
"In onze markt is het verdwijnen van lokale verwerkers (zagerijen) bovendien reëel. Onze nationale enquête over de toestand van de zagerijsector in België, waarvan we de resultaten in de loop van de maand september op onze website zullen onthullen, illustreert dit perfect. Het exporteren van stamhout zonder enige lokale verwerking is een economische, sociale en ecologische aberratie. Door hout op deze manier te exporteren, vernietigen we lokale werkgelegenheid, ondermijnen we de economie op het vlak van indirecte inkomsten, beroven we de Belgische houtindustrie van een waardevolle grondstof en verminderen we de milieuwinst door tonnen CO2 uit te stoten voor transport naar de andere kant van de planeet. Het is daarom van vitaal belang om politieke besluitvormers, maar ook gebruikers, te sensibiliseren over deze kwesties. In deze context hebben schrijnwerkers, net als andere professionals in de sector, een sleutelrol te spelen bij de promotie van lokaal hout. Voor het welzijn van iedereen."
"Het exporteren van stamhout zonder enige lokale verwerking is een economische, sociale en ecologische aberratie"
Biedt een keuze voor alternatieve houtsoorten soelaas op korte termijn?
"Er bestaat natuurlijk een veelheid aan houtsoorten voor verschillende toepassingen. We raden alle gebruikers aan om contact op te nemen met hun houtspecialist om, in functie van het beoogde gebruik, te bepalen welk houtproduct kan worden gebruikt, maar ook de mogelijke alternatieven. We denken daarbij natuurlijk aan minder gangbare houtsoorten, maar ook aan nieuwe houtproducten. Te vaak wordt vergeten dat houthandelaren ook adviseurs zijn en dat zij u kunnen helpen bij het vinden van oplossingen voor uw problemen, of u zelfs geld kunnen besparen dankzij hun deskundig advies. Voor technisch advies kan u natuurlijk ook terecht bij Hout Info Bois."
Kunnen schrijnwerkers de klant informeren over de prijsstijgingen en deze in de offerte verwerken? Wat luiden de huidige aanbevelingen?
"Professionals in de sector zullen de afgelopen maanden ongetwijfeld hebben gemerkt dat de aanbiedingen van houthandelaren op termijn niet konden worden gegarandeerd. Helaas kan niemand fluctuaties voorspellen, omdat de factoren die de prijzen beïnvloeden zo talrijk en gevarieerd zijn (zie eerder). We raden daarom aan dat schrijnwerkers zich bij de klanten indekken door een clausule op te nemen om de prijs van materialen te kunnen herzien in offertes."
De houthandelaars hebben al even tijd gehad om te reageren op de situatie. Is er momenteel nog niet voldoende hout op voorraad om het gevulde orderboekje te volgen?
"Men moet begrijpen dat de houthandelaren zelf slechts één schakel in een keten zijn. Veel houthandelaren hebben alternatieve wegen verkend in een poging hun klanten te helpen. Natuurlijk is niemand aan het onmogelijke gebonden, maar het is duidelijk dat trouw blijven aan een leverancier in deze moeilijke tijden vaak zijn vruchten heeft afgeworpen. Het goede nieuws is dat het erop lijkt dat de zaken ten goede beginnen te keren."
Er is de laatste tijd meer aandacht voor het circulair denken. In welke mate heeft dat een invloed voor constructiehout naar uw mening?
"Op het gebied van houtmateriaal is de diversiteit aan producten en innovaties in de sector zodanig dat de mogelijkheden om verliezen te beperken reëel zijn. Denken we bijvoorbeeld aan de technieken van vingerlassen, glulam, KVH … Deze innovaties maken het mogelijk om de kwaliteit van het hout optimaal te benutten in producten met een hoge bouwwaarde. Daarnaast is hout een bijzonder interessant materiaal voor wat betreft de circulaire economie. Met hout is er inderdaad geen afval, maar alleen bijproducten die kunnen worden hergebruikt voor andere toepassingen: bijvoorbeeld bij de productie van op hout gebaseerde panelen, pulp, maar ook brandstof. De afgelopen maanden hebben verschillende van onze leden in samenwerking met ontwerpers bijvoorbeeld samengewerkt aan een project voor de circulaire economie om bijproducten van hout te promoten. Het idee is om innovatie op dit werkgebied te stimuleren."
Is er eigenlijk een Europees toezichtsorgaan dat marktregulerend werkt en ervoor zorgt dat een bepaald % van de Europese productie binnen Europa blijft?
"Helaas bestaat zo'n mechanisme om de export op Europees niveau te reguleren tot op de dag van vandaag niet. Europa heeft gekozen voor vrij verkeer van producten en goederen, en voor vrijhandel. De sector van de loofhoutzagerijen eist echter al jaren een regeling voor de export van onbewerkte loofhoutstammen naar Azië, en in het bijzonder naar China, maar tot dusver is er op Europees niveau geen maatregel genomen om deze export ook effectief te beperken. In Europa gaan steeds meer stemmen in deze richting, maar voorlopig zonder resultaat."
"Tijdens de recente bevoorradingsproblemen werd het verzoek van de Duitse bouwfederaties afgewezen om de export te beperken om de grondstof op de lokale markt te houden. Ondertussen hebben andere landen, zoals Rusland, onlangs wel de export van ongezaagd hout verboden."
Hoe kunnen schrijnwerkers nu verder anticiperen op de situatie zoals ze nu is?
"De coronacrisis zal een aanzienlijke impact hebben gehad op veel sectoren. Helaas had niemand zo'n snelle ontwikkeling en zo'n volatiliteit kunnen voorspellen. Het is daarom erg ingewikkeld om daarop te anticiperen. Ons advies: Investeer in een langdurige vertrouwensrelatie met uw leveranciers, doe een beroep op de expertise van houthandelaren, communiceer transparant met uw klanten en volg het laatste nieuws in de sector."
Meer info:
www.houtconfederatie.be
contact@houtconfederatie.be
LinkedIn: Belgische Houtconfederatie
