Onderhoud en correct gebruik garanderen veiligheid hefbruggen

ONDERHOUD EN CORRECT GEBRUIK GARANDEREN VEILIGHEID HEFBRUGGEN

Ruime keuze aan hefsystemen

Hefbruggen zijn onmisbaar in de werkplaats, en de vele soorten en types bieden voor elk wat wils. In dit artikel komen de meest gebruikte soorten hefbruggen aan bod. We nemen de werking van die verschillende hefbruggen en hun voor- en nadelen onder de loep. Daarnaast komen ook onderhoud en veiligheid aan bod. De strenge Europese richtlijnen en steeds verbeterende veiligheidssystemen maken ongelukken met hefbruggen veeleer uitzonderlijk. Toch moet er voorzichtig worden omgesprongen met hefbruggen in de werkplaats en blijft correct gebruik heel belangrijk.

JUISTE MIX

Elk type van hefbrug kent zijn specifieke voor- en nadelen. Het is dan ook afwegen welk type men het best in de werkplaats zet. Veel hangt af van de werkzaamheden die met de brug moeten worden uitgevoerd. Wordt de hefbrug ingezet voor uitlijning of voor inspectie? Moet het een type zijn met rijbanen, of moet er juist wielvrij geheven kunnen worden? In veel werk-plaatsen staat dan ook een mix van verschillende hefconcepten. Laten we even kijken naar de meest voorkomende types.

VIERPALENHEFBRUGGEN

Vierpalenhefbruggen zijn uitgerust met rijbanen, en worden vooral voor wieluitlijning gebruikt. Er zijn ook modellen verkrijgbaar die boven op de rijbanen een wielvrij hefsysteem van het schaartype hebben. Vierpalenhefbruggen werken aan de hand van een zuiger onder de rijbaan of in de hoofdkolom, die een set kabels die verbonden zijn met de palen opspant. Die kabels lopen over poulies, die in een as bevestigd zijn. Aangezien die assen en poulies zogoed als voortdurend onder spanning staan, zijn ze aan slijtage onderhevig. Regelmatige controle is dan ook geen overbodige luxe. Een vierpalenhefbrug maakt gebruik van het haakprincipe. Wanneer de wagen op een bepaalde hoogte komt, wordt de haak vastgeklikt in een uitsparing. Om de hefbrug opnieuw te laten zakken, moet de hefbrug eerst terug naar boven worden geheven, om de haak uit de uitsparing los te krijgen.

Veiligheid en onderhoud

De zogenaamde slappekabelveiligheid, die op elke kabel zit, zorgt ervoor dat indien één kabel niet op spanning blijft, de hefbrug zal stoppen met werken. Daarnaast heeft elke kolom een veiligheidslat zitten. Een palmechanisme komt in werking mocht de brug ongewenst zakken. Het mechanisme kan ook worden ingeschakeld als men niet zeker is over de werking van de brug. Zo kan de brug in een veilige positie worden geplaatst voor men ermee werkt. Het onderhoud van een vierpalenhefbrug omvat een smering van de assen en de poulies van de kabeloverbrenging. De kabels van de brug hebben soms ook een herregeling nodig.

TWEEPALENHEFBRUGGEN

De tweepalenhefbrug heeft de vierpalenhefbrug grotendeels vervangen in de garage, van-wege de plaatsbesparing en het gebruiksgemak. Bij een tweepalenhefbrug is er betere toegang tot het voertuig en vooral de motor, wat het werken aan voorwielaangedreven voertuigen sterk vereenvoudigt. Tweepalenhefbruggen zijn voor-zien van draagarmen die onder het chassis worden geplaatst. Dat gebeurt niet altijd onder het chassis. Zo is het bij wagens met luchtvering ten zeerste af te raden omdat de wielen niet los mogen hangen. Sommige fabrikanten van elektrische wagens vragen om de wagen niet op de body te heffen. De wagen wordt dan door middel van speciale klemmen ofwel op de assen ofwel op de banden geplaatst.

Opbouwmogelijkheden

Afhankelijk van de uitvoering zijn er twee opbouwmogelijkheden.

De elektromechanische tweepalenhefbrug werkt op basis van een draadspindel met twee moeren: een draagmoer en een veiligheidsmoer. De spindel, die wordt aangedreven door een elektrische motor en een V-riem-overbrenging, brengt de draagarmen naar boven of beneden. De veiligheidsmoer grijpt in, mocht de draagmoer niet meer naar behoren functioneren.De hefbrug kan dan enkel nog naar beneden. Zo kan de hefbrug veilig worden neergelaten in het geval dat er op dat moment een wagen op de hefbrug staat. Slechts wanneer de draagmoer is hersteld of vervangen, kan de brug opnieuw worden gebruikt. Wat het onderhoud van dit type betreft, moeten de spindel en moeren steeds voldoende zijn gesmeerd. Bovendien moet de V-riemoverbrenging regelmatig worden gecontroleerd, en indien nodig worden afgeregeld of zelfs vervangen.
De elektrohydraulische tweepalenhefbrug werkt aan de hand van een elektrische motor en een pompgroep, die verbonden is met een of twee zuigers en een kabel- of kettingverbinding tussen de twee palen. De zuiger zal onder druk de hefbrug doen stijgen of dalen. De synchronisatie tussen beide palen gebeurt mechanisch of elektronisch. In de meeste ge-vallen gebeurt dat via synchronisatiekabels, maar soms ook door middel van een ketting. De elektrohydraulische tweepalenhefbrug wordt beveiligd door een leidingsbreuk- of doorstroomventiel. Dat ventiel meet hoeveel liter er per minuut door de kabel stroomt en sluit zich wanneer dat volume te groot wordt.

CORRECT GEBRUIK

Dankzij de vele veiligheden waarmee de moderne hefbruggen zijn uitgerust, zijn ongelukken met hefbruggen veeleer een uitzondering geworden. Het spreekt wel voor zich dat het correcte gebruik van de hefbrug essentieel blijft om de veiligheid in de werkplaats te waarborgen. Hieronder vindt u enkele aandachtspunten bij het gebruik van hefbruggen:

Gebruik de hefbrug enkel om het voertuig omhoog te heffen en niet als goederenlift of krik;
Let erop dat iedereen zich buiten de gevarenzone of binnen de bedieningszone bevindt vooraleer de hefbrug te bedienen;
Controleer of de motor van het voertuig uitgeschakeld is, of de versnelling in neutrale stand staat en de handrem aangetrokken is;
Controleer het maximale laadvermogen, het maximale gewicht en de laadverspreiding van de hefbrug en het voertuig;
Betreed nooit het voertuig en start nooit de motor als het voertuig zich in geheven toestand op de hefbrug bevindt;
Let erop dat alle voorwerpen of personen worden verwijderd van onder de geheven last, alvorens deze te laten zakken;
Houd de ruimte rond de brug en de loopvlakken van de brug vrij van olie en vet.

Symmetrisch of asymmetrisch

Symmetrische hefbruggen ver-delen het gewicht over beide zijden van de hefbrug terwijl asymmetrische versies de mogelijkheid bieden om een deur open te laten. Wat gewichtsverdeling betreft, moet men altijd extra opletten bij tweepalenhefbruggen, vooral bij zwaardere voertuigen zoals bestelwagens.

Bij een lege bestelwagen hangt het gewicht namelijk vooraan, en moet er extra op de positie van de draagarmen worden gelet. Anders bestaat de kans dat de bestelwagen kantelt. Dat kan echter worden voorkomen door de banden of assen vast te maken aan de draagarmen.

ZUIGERHEFBRUGGEN

De meeste zuigerhefbruggen (ook wel stempelhefbruggen of tweelinghefbruggen genoemd) hebben een universeel opnamechassis, waardoor geen vloerdrempels of bovenverbindingen nodig zijn. Ze bestaan echter ook met rijbanen (al dan niet met bijkomend opnamechassis om wielvrij te heffen) of met zwenkarmen.

Bij zuigerhefbruggen met een opnamechassis komt het namelijk voor dat de bodembeschermingsplaten moeilijk demonteerbaar zijn. Zwenkarmen kunnen dat euvel verhelpen. Zuigerhefbruggen worden vooral geïnstalleerd bij nieuwbouwprojecten of verbouwingswerken aangezien ze een grote inbouwdiepte vereisen.

Daarnaast zijn ze ook prijzig, maar tegenover die hogere prijs zetten ze veel voordelen. Zo is er geen gevaar op beschadiging van het voertuig bij het op- en afrijden. Daarnaast is er een vrije toegang rond en onder het voertuig. De werkplaatsvloer is dan ook eenvoudig te onderhouden. Door het ontbreken van kolommen wint men ook plaats en kunnen er meer hefbruggen in dezelfde ruimte worden geplaatst.

Hefmechanisme

Bij zuigerhefbruggen bestaat het hefmechanisme uit een zuiger die wordt gestuurd door een hydraulisch aggregaat. Er zijn twee systemen: met lage druk (± 40 bar) en met hoge druk (± 200 bar). De synchronisatie gebeurt ofwel door een starre verbindingstraverse (vast en geen slijtage mogelijk), via een tandlatcardan-overbrenging (onderhoudsintensief), of via elektronische sturing.

Onderhoud

De zuigerhefbruggen zijn zo goed als onderhoudsvrij. Ze zijn praktisch storingsongevoelig en hebben een lange levensduur met een minimum aan kosten. Dat maakt hen geschikt voor gebruik in stoffige en vochtige ruimtes. Naast het eventuele smeren van de tandlatcardansynchronisatie en controleren van de hydraulische dichtingen, hebben ze geen onderhoud nodig.

SCHAARHEFBRUGGEN

Bij schaarhefbruggen zorgt een, door hydraulische cilinders bediende schaarconstructie voor de hefbeweging. Schaarhefbruggen zijn eenvoudig te installeren door de beperkte inbouwdiepte. Bij een ingebouwde schaarhefbrug ontstaat een volledig vlakke vloer wanneer de brug helemaal is neergelaten. Schaarhefbruggen kunnen echter ook gewoon op de werkplaatsvloer worden geplaatst. Dat spaart niet alleen bouwkundige kosten uit, maar laat ook de mogelijkheid open om de brug eenvoudig te verplaatsen wanneer een verandering van de lay-out van de werkplaats wenselijk is. Dankzij de platte constructie van de moderne schaarbrug volstaan korte oprijbanen, zodat er weinig manoeuvreerruimte nodig is voor het op- en afrijden.

Rijbanen of hefplateaus

Schaarhefbruggen zijn verkrijgbaar met rijbanen of met hefplateaus. Aangezien de wielen vrij hangen en de onderzijde van de auto goed bereikbaar is, is de wielvrij heffende schaarhefbrug geschikt voor de meeste werkzaamheden. Wel zijn net als bij de zuigerhefbruggen de bodembeschermingsplaten van het voertuig soms moeilijk demonteerbaar bij dit soort hefbrug. Door het ontbreken van dwarstraversen tussen de hefplateaus kan de monteur ongehinderd onder de auto doorlopen. Wie niet alleen personenwagens, maar ook grotere voertuigen zoals bestelwagens wil heffen, kiest het best voor een wielvrij heffende schaarhefbrug met een groot verstelbereik van de hefplateaus. De wielbasis van de voertuigen kan namelijk fors verschillen. De schaarbrug met rijbanen is heel stabiel en geschikt voor zowel controle als uitlijnen. Wordt de brug ingezet voor uitlijnen, dan is een speciale uitlijningsversie praktisch. Bij die versie zijn in de rijbanen glijplaten en uitsparingen voor draaiplaten aangebracht.

KEURING

Uniek systeem

De keuring van hefbruggen in België is uniek. Wat onze keuring uniek maakt, is de tweeledigheid. Zo is er enerzijds de keuring voor indienstneming van de hefbrug en anderzijds een jaarlijkse (her)keuring. Deze keuringen gebeuren door een onafhankelijk Belgisch keuringsorganisme. Elke hefbrug moet in de eerste plaats voldoen aan de CE-machinerichtlijnen. Een certificaat van overeenkomst, getekend door de fabrikant, bewijst de conformiteit van de hefbrug en moet als onbetwistbaar worden opgevat door het keuringsorganisme. Daarnaast moet er een gebruikershandleiding in de voertaal voorhanden zijn, net als een checklist van de installateur om aan te tonen dat de hefbrug is getest. Op basis van de aanwezigheid van die documenten en de technische controle wordt een hefbrug al dan niet goedgekeurd.

Neutraliteit

In andere Europese landen komt een geschoolde technicus van de fabrikant van de hefbrug op regelmatige basis (bijvoorbeeld jaarlijks) de hefbrug controleren. Het voordeel van dat systeem is dat die technicus heel goed op de hoogte is van de hefbruggen die hij of zij moet controleren. In België is het moeilijker voor de keurders om van alle merken en types alles af te weten. Toch blijft een onafhankelijk organisme neutraler. In Nederland bijvoorbeeld, voert de technicus vaak eerst het onderhoud uit, om daarna ook zelf de brug te keuren.

Opletten met buitenlandse hefbruggen

Goedkope hefbruggen die op het internet worden aangeboden (vaak van Aziatische makelij), raken hier meestal niet door de keuring. Hoewel er wordt beweerd dat ze voldoen aan de Europese normen, zijn er maar al te vaak gebreken, ook op het vlak van veiligheid.

Combinatie

Een combinatie van rijbaanbrug en wielvrij heffende schaarhefbrug bestaat ook, met name de rijbaanbrug met wielvrij hefsysteem. In elke rijbaan is een hefplateau geïntegreerd dat de wielen vrij van de rijbaan kan tillen. Dit systeem is handig bij remreparaties omdat de rijbaan dienst kan doen als werkbank.

Lage schaarhefbruggen

De schaarbrug is ook populair in de schadeherstelwerkplaats en bij bandenbedrijven. Voor dat doel worden bruggen aangeboden met een geringe hefhoogte (tot ca. 1 m hoog). Dat is hoog genoeg om in een aangename houding te kunnen werken. Naast elektrohydraulische modellen zijn ook volledig pneumatische modellen beschikbaar. Daarbij gebeurt de hefbeweging d.m.v. luchtbalgen.

ONDERHOUD

Tijdig onderhoud

Het onderhoud van hefbruggen wordt in veel gevallen uitgevoerd door het garagepersoneel zelf. Al durft het nog wel eens vergeten of verzuimd te worden door tijdgebrek. Nochtans is een tijdig onderhoud essentieel om een veilig systeem te garanderen.

Geen onderhoud of weinig onderhoud heeft daarnaast natuurlijk ook gevolgen voor de levensduur van een hefbrug. De meeste systemen zijn uitgerust met een geïntegreerd smeersysteem, maar het hoeft geen betoog dat dat ook tijdig moet worden opgevuld.

Wanneer er reparaties nodig zijn aan de veiligheidsvoorzieningen of de elektrische componenten van de brug, dan laat je die het best over aan een vakman.

Onderhoudscontracten

Onderhoud verzuimen is sowieso geen goed idee, want gebreken worden toch vastgesteld tijdens de keuring. Als je zelf geen tijd vindt om het onderhoud uit te voeren, of denkt dat het wel eens zou kunnen worden vergeten, dan is een onderhoudscontract misschien een optie. Stilletjes aan begint men open te staan voor onderhoudscontracten, maar dat is nog allesbehalve gemeengoed. Een groot verschil met onder meer Nederland, waar onderhoudscontracten eigenlijk schering en inslag zijn.