ENKEL OPTIMAAL GEBRUIK TELEMATICA LEIDT TOT EFFICIENTIE
INZET BIG DATA VOLGENDE STAP NAAR SLIMME MACHINEVLOOT
Onze machines worden steeds slimmer dankzij de evoluties in telematica. Als bedrijf is het zaak om die innovaties zo te gebruiken dat hun meerwaarde ten volle benut wordt. Bovendien komen de nieuwigheden zo snel dat het moeilijk bij te houden is wat er nu precies al mogelijk is. Een overzicht.
Stilstand wordt duur betaald
Jarenlang hebben we onze machines ingezet op een relatief eenvoudige manier. Zolang ze maar werkten, was er geen enkel probleem. De bedrijfszekerheid werd op peil gehouden door een periodiek onderhoud, terwijl de veiligheid gegarandeerd wordt door de verplichte keuring. Op zich vormt die manier van werken geen enkel probleem, maar de narigheid begint als er zich plots een onaangekondigde breuk voordoet. Meestal gebeurt dat ook nog eens op de meest onaangename momenten. De kostprijs van een onaangekondigde stilstand kan vlug rampzalig worden. Niet alleen kan personeel technisch werkloos worden, ook de werf kan vertraging oplopen door het wachten op een externe technicus. Bovendien zijn er de kosten van een extra onderhoudsbeurt, de mogelijke huurkosten voor een vervangende machine, en is het soms lang wachten op dure wisselstukken. En dan zwijgen we nog over de onmogelijk te berekenen kosten van de geleden reputatieschade. Niet goed voor het hart van uw klanten, maar ook niet voor uw eigen geldbuidel. En dat is jammer, want uit onderzoek blijkt dat 80% van de ongeplande stops voorkomen had kunnen worden door het onderhoudsplan dynamischer te maken, dus volgens de reële noden van het voertuig.
Telematica verkent nieuwe mogelijkheden
Fabrikanten reageren op deze verzuchtingen met de ontwikkeling van nieuwe concepten om machines op te volgen. En daarbij werd ook gekeken naar evoluties in andere sectoren. De maakindustrie, bijvoorbeeld, waar een hele productielijn kan stilvallen door het falen van één aandrijving. De militaire sector is een ander goed voorbeeld, want daar staat het bol van de installaties die nooit mogen uitvallen. Het is dan ook geen wonder dat concepten als predictive maintenance en condition-based maintenance eerst opdoken bij vliegtuigonderhoud. Kort samengevat, komt het hierop neer: door het opvolgen van de belangrijkste grootheden van kritieke onderdelen kunnen er voorspellingen gedaan worden over de reële onderhoudsnood van een onderdeel. Door bijvoorbeeld de olietemperatuur en -kwaliteit op te volgen, kunnen er uitspraken gedaan worden over de levensduur van lagers. Het bijhouden van de stroom die een motor trekt, kan dan weer nuttig zijn om een negatieve trend te spotten. Dat heeft niet alleen het voordeel dat onderhoudsbeurten efficiënter ingepland kunnen worden, het vermijdt ook onnodige onderhoudsbeurten. Elke onderhoudsspecialist kan u vertellen dat een vast periodiek onderhoud soms meer kwaad dan goed doet.
OPVOLGEN OP AFSTAND
Het meten van allerhande grootheden is één zaak, ze moeten ook gecommuniceerd en verwerkt worden. En dat wordt vaak op één hoop gesmeten met telematica. Dat kennen we allemaal voornamelijk van de trackingsystemen waarmee we te allen tijde weten waar onze voertuigen zich bevinden. Steeds vaker wordt die functie echter uitgebreid met nieuwe functionaliteiten, die ook onder de noemer 'telematica' aangeduid worden. Een correcte term, want de samentrekking van telecommunicatie en informatica dekt een behoorlijk deel van de nieuwe lading.
'BIG DATA' EN ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE: NOG EEN STAP VERDER
De analyse van data is een heet hangijzer, want op basis daarvan kun je voorspellingen doen. Maar je moet er wel correct mee omgaan. Het voorbeeld van een stijgende olietemperatuur die wijst op een probleem, is hier tekenend. De oorzaak van dat probleem zou bij de tanende kwaliteit van de smering kunnen liggen, maar evengoed kan die stijging toegeschreven worden aan een warme zomerdag, of een lange, drukke dag, of een belastende opdracht, of een probleem met de koeling ... Er kunnen zeer veel factoren meespelen in dergelijke op het eerste gezicht voor de hand liggende problemen. Die factoren kunnen softwarematig geanalyseerd worden om nauwkeurige voorspellingen te ontwikkelen. Het uitschrijven en finetunen van deze algoritmes die de relaties tussen deze factoren moeten 'vangen', is specialistenwerk. Naast meetdata uit sensoren gebruiken ze nog meerdere andere databronnen, zoals tabellen uit handboeken, historische loggegevens en externe informatie zoals weergegevens.Het uiteindelijke doel? Alle relaties in een algoritme gieten dat een zo correct mogelijke voorspelling kan maken over de toestand van de machine. Als die algoritmes ook nog eens zelflerend worden gemaakt, waarbij feedback rond eerdere beslissingen ook ingevoerd en geanalyseerd wordt, dan krijg je op den duur een zeer performant en zelfcorrigerend systeem.Een anekdote uit de kranenbouw geeft aan tot wat artificiële intelligentie in staat is. Voor klanten van een producent van shredders voor machines in de bosbeheerindustrie is het tijdig vervangen van hun zaagbladen een belangrijke factor in de uptime. Als er te lang gewacht wordt, zal de machine minder performant worden en is er een risico op vertraging door de degeneratie van de tanden. Als er nog langer gewacht wordt, kunnen de zaagbladen zelfs kapotspringen, met alle gevolgen van dien voor de veiligheid van operatoren en de onderdelen van de machine.Er werd daarom uitgekeken naar een detectiesysteem om de degeneratie te voorspellen. De uiteindelijke oplossing werd gevonden in een auditieve sensor, gebaseerd op het vermogen van ervaren operatoren om op basis van het geproduceerde geluid aankomende problemen te detecteren. Onderzoekers slaagden erin om dat specifieke geluid te detecteren door dit te combineren met andere informatie uit de toepassing: omgevingstemperatuur, belastingsgraad, bewerkte houtsoorten …Zo kon men een algoritme schrijven dat perfect voorspelt wanneer de zaagbladen vervangen moeten worden. Het systeem is momenteel in testfase, maar de resultaten zijn veelbelovend. De sensoren slagen erin om nog voor de operatoren alarm slaan, reeds aankomende problemen te detecteren.
WERKWIJZE
De exacte werkwijze hangt altijd wat af van de producent van de machine. De verschillen zijn met name terug te vinden in de wijze van communiceren tussen machine en de gegevensverwerking, en de wijze waarop de resultaten worden weergegeven.
Communicatie machine en gebruiker
Het verzamelen van data in de machine verloopt via sensoren - zie verder - die hun informatie bezorgen aan een centrale verwerkingsunit. Die unit verzamelt de resultaten en verstuurt ze naar de fabrikant of de gebruiker. Dat laatste verloopt vaak via GPRS, dus via hetzelfde principe als gsm-verkeer. Er zijn ook producenten die daarnaast ook communicatie via satelliet mogelijk maken. Dat is handig voor afgelegen streken zonder infrastructuur voor mobiele netwerken. De kostprijs van het dataverkeer wordt verrekend via een abonnement. De producenten gaan daarbij veelal uit van vaste jaarlijkse tarieven. De looptijd kan vrij gekozen worden, meestal met intervallen van één jaar.
Weergave resultaten
Een belangrijke keuzefactor is de wijze waarop de resultaten weergegeven worden. Want data verzamelen is één zaak, het moet voor u als gebruiker ook duidelijk zijn welke belangrijke informatie er achter al die informatie zit. Niet alleen de software van de fabrikant is hierbij van belang, ook de visualisering of interface heeft een grote impact op de gebruiksvriendelijkheid. Zo volgen sommige fabrikanten de machine liever zelf op en bezorgen ze enkel eventuele foutcodes aan de eigenaar of dealers om zo een mogelijk probleem te verhelpen. Anderen geven dan weer periodiek (een maand, een week, een trimester …) een overzicht van een aantal sleutelgegevens van de machines van hun klanten (aantal bedrijfsuren, de exacte werktijden enz.). Op die manier kunt u per machine de belangrijkste indicatoren vergelijken: verbruik per uur, de motorbelasting, gemiddeldes ten opzichte van het machinepark. Aan de hand van dit soort rapportages is het ook makkelijker om de prijszetting voor toekomstige projecten beter in te schatten. De toegang tot die machinegegevens verloopt vandaag via gsm, tablet of computer. Meestal moeten de gebruikers inloggen met wachtwoord en gebruikersnaam voor er toegang wordt verleend tot een platform. De kwaliteit van dit platform is zeer belangrijk. Een duidelijke weergave van de cijfers, de aanduiding van trends en de mogelijkheid om zelf alarmwaarden in te stellen zijn duidelijke pro's. In de loop der jaren zijn de mogelijkheden van telematica almaar toegenomen, zowel in kwaliteit als in kwantiteit. Voor wie nog twijfelt over het nut van telematica in verhouding tot haar kostprijs, geven we graag een overzicht van de mogelijkheden, want die gaan vandaag zelfs al een stuk verder dan de pure conditiebewaking van uw machinepark. We zien ook dat telematica bijdraagt aan de veiligheid en aan de optimalisatie van uw bedrijfsvoering.
Conditiebewaking
De factoren die vandaag in een telematicasysteem opgenomen kunnen worden om de werking van de machine te bewaken, zijn heel divers. Een kleine opsomming: gemiddelde en piekmotorstroom, vermogen, motorspanning, bedrijfsuren, koelwatertemperatuur, motortemperatuur, toerental, olietemperatuur, oliekwaliteit, oliedruk en brandstofverbruik. In het kaderstuk - zie vorige pagina - ziet u waar de toekomstige mogelijkheden liggen in het opvolgen van deze factoren.
Veiligheid
De locatie van de machines kan perfect gevolgd worden via telematica, dit is van oorsprong ook de eerste toepassing geweest die op grote schaal doorbrak. Er kunnen ook alarmen gegenereerd worden bij bepaalde gebeurtenissen. Zo is het mogelijk om een machine te laten werken binnen een vooraf bepaalde perimeter, het zogenaamde geofencing. Als de machine erbuiten gaat, krijgt de eigenaar een melding op zijn telefoon, via e-mail of in het webportaal. Ook kunnen er tijdstippen ingesteld worden waarbij de machine niet ingeschakeld kan worden. Wordt dat toch geprobeerd, dan wordt ook hier een alarm gegeven. Via telematica is het ook mogelijk om pincodes vanop afstand aan te passen, een techniek die vooral voor verhuurbedrijven interessant is als een verhuurperiode afgelopen is, maar de machine nog niet meteen opgehaald kan worden.
Optimalisatie
Ook te lange stilstanden of een manke verhouding tussen stationaire tijd en werktijd kunnen in een alarm resulteren. Grotere bedrijven met een uitgebreid machinepark kunnen zo ook de bezettingsgraad van hun machines nagaan en optimaliseren. Een andere interessante functionaliteit is het in real time opvolgen van de belading van de machine. Zo kan de operator verwittigd worden als hij stelselmatig te veel - slecht voor de banden, verbruik en motor - of te weinig - nefast voor de werksnelheid - op zijn machine laadt. Maar u kunt ook zaken als het brandstofverbruik afmeten ten opzichte van het op dat moment gebruikte vermogen. Dat kan handig zijn om na te gaan of er niet te kwistig met brandstof wordt omgesprongen door een bestuurder, en daarop reageren met een extra opleiding.
Op welke machines?
De installatie van telematica wordt vandaag vaak standaard voorzien op de nieuwe machines. Het type machines maakt daarbij weinig uit: graafmachines, wielladers, knikdumpers, tractoren, noem maar op. Het is evenwel ook mogelijk om op oude machines een vorm van telematica te voorzien. Er is zelfs een producent die een systeem aanbiedt waarin ook machines van andere fabrikanten mee gevolgd kunnen worden, daarmee komt men tegemoet aan de realiteit dat klanten vaak machines van meerdere merken hebben lopen.
