Regenwater recupereren van A tot Z

Door regenwater te gebruiken voor onder meer het toilet bespaart een gezin duizenden liters leidingwater per jaar. Bovendien hoef je hemelwater niet te ontharden én bescherm je er de waardevolle grondwaterreserves mee. Een installatie voor regenwaterrecuperatie en -hergebruik is dus een uitstekend idee – voor nieuwbouw en grondige renovaties tevens verplicht – maar daarvoor moeten alle puzzelstukjes passen: een geschikte dakbedekking, een juiste voorfilter, een voldoende grote tank, een passende pomp en de nodige nabehandeling.

 

VANAF HET DAK

De captatie van regenwater gebeurt vanaf het dak van je woning. De bedekking moet er echter geschikt voor zijn. Ze mag geen stoffen afgeven die geur en verkleuring opleveren, want die vallen zeer moeilijk te filteren. Daarnaast is ook het materiaal van de dakgoten niet onbelangrijk. 

DAKBEDEKKING

Wil je regenwater hergebruiken en heb je een hellend dak? Dan heb je voor de meest voorkomende bedekkingsmaterialen niets te vrezen. Kleidakpannen, betonnen dakpannen, leien, inox en zink vormen geen gevaar. Heb je een glazen dak boven je veranda? Dat vormt eveneens geen probleem. Een dak kan echter afgewerkt zijn met aluminium, bladlood of koper. Deze materialen zijn giftig en moet je vermijden bij regenwaterrecuparatie. Ook met hout moet je opletten, want van de afwerkingslaag (bijvoorbeeld een olie) kunnen er deeltjes meekomen in het regenwater.

Bij platte daken moet je vooral opletten voor bitumeneuze dakbedekking. De membranen zorgen niet enkel voor verkleuring of geurtjes, maar ook koolwaterstoffen. Synthetische dichtingen zoals EPDM of pvc beïnvloeden het regenwater dan weer niet.

DAKGOTEN

Ook het materiaal van je dakgoten is van belang als je regenwater wil hergebruiken. Ook hier zijn koper en lood uit den boze. Aluminium eigenlijk ook, maar moderne aluminium dakgoten zijn vaak voorzien van een beveiligende coating. Zink, inox en gegalvaniseerd staal zijn zeker veilige opties. Ook kunststoffen goten vormen geen probleem.

Het is ook handig om je dakgoten uit te rusten met een dakgootnet- of rooster uit kunststof. Die beschermt niet alleen de dakgoot zelf tegen ongedierte en bladeren, maar ook het regenwater. Een dergelijk rooster voorkomt verstoppingen verder in de installatie.

REGENWATER VANOP BESTRATING
Regenwater dat afstroomt van terrassen of opritten laat je beter niet leiden naar de regenwaterput, mits je consequent gebruikmaakt van biologisch afbreekbare reinigingsmiddelen, of helemaal geen reinigingsmiddelen gebruikt.

Regenwater gebruik je niet om van te drinken of om jezelf mee te wassen

 

REGENWATER FILTEREN

BOVENGRONDS

De dakgoot leidt het water naar de regenpijp (tegen de gevel). Om daar het water te filteren kan je gebruikmaken van buisfilters, ook wel valpijpfilters of regenpijpfilters genoemd. Het opgevangen vuil wordt afgevoerd naar de overloop van de regenwaterput. 

CAPILLAIRE FILTER

Bij een capillaire filter stroomt het water langs een filter uit metaal of kunststof. Het regenwater gaat door de mazen en wordt via de geleiders aan de buitenkant naar de buitenring van de filter gestuurd. Die buitenring heeft een afvoer die het regenwater naar de put leidt. Het vuil dat bij dit proces achterblijft, gaat samen met een deel van het regenwater naar de overloop. Een capillaire filter wordt verticaal geplaatst, met minstens 1 meter verticale leiding erboven. Zorg er ook voor dat je de filter er vlot kan uitnemen voor onderhoud.

CASCADEFILTER

Bij een cascadefilter wordt het regenwater opgevangen in een opvangbak met een overloop. Die overloop leidt het regenwater langs twee filterelementen: een grove voorfilter en een fijnmazige filter. Deze filterelementen halen het vuil uit het regenwater dat verder stroomt richting de put. Het vuil valt via een opening op de grond.

ONDERGRONDS

Ondergrondse filters worden in de grond geplaatst in een liggende leiding vóór de regenwaterput. Een dergelijke filter heeft één aanvoerleiding (waarop je eventuele meerdere afvoerleidingen kan aansluiten) en twee afvoerleidingen: één voor water naar de regenwaterput en één om het vuil af te voeren. Zorg wel voor een hoogteverschil tussen aanvoer en afvoer. Er bestaan hier ook weer verschillende soorten.

• Cycloonfilter: aangevoerd regenwater wordt door middelpuntsvliegende kracht verdeeld over het filterelement. Het water wordt afgevoerd naar de regenput, vuil gaat naar een infiltratiesysteem of een gracht.
• Volumefilter: deze werkt net als een bovengrondse cascadefilter. Het vuil wordt hier, net als bij een cycloonfilter, afgevoerd naar een gracht of infiltratievoorziening, en het water naar een regenput.
• Inlinefilter: deze wordt gebruikt wanneer er geen plaats is voor een externe voorfilter. Een inlinefilter wordt geplaatst in het mangat of de ophoogschacht van de put. Het vuil komt in een opvangkamer terecht en naar de overloop van de regenwaterput geleid, of naar het infiltratiesysteem.

Of deze filters nu zelfreinigend zijn of niet, het is aangewezen om ze toch tweejaarlijks eens te controleren om te kijken of er geen (nakende) verstoppingen zijn. Was de filters ook even af.

 

DE REGENWATERPUT

Via de filter wordt het regenwater naar de regenwaterput geleid. Belangrijk is een rustige toevoer, zodat het bezinksel niet voortdurend opgewoeld wordt. 

GROOTTE

Een leidraad voor de benodigde grootte, is dat je 50 l per m² dakoppervlak moet opvangen. Voor een gemiddeld gezin volstaat 5.000 l (verplicht minimum in Vlaanderen). Is het dakoppervlak groter dan 80 m², dan moet de inhoud minstens 7.500 l kunnen bedragen. Voor daken groter dan 120 m² is dat minstens 10.000 liter. Een tank is beter niet te groot, omdat het water dan te weinig beweegt en onvoldoende overstroomt naar de overloopsifon, waardoor het oppervlaktevuil blijft liggen. Ook te klein is niet goed, want dat betekent veel bijvullen. Het best laat je de ideale grootte voor jouw situatie berekenen door een professional

 

TANKFILTER
Ook in je tank kan je een filter plaatsen. Een tankfilter wordt in de put gemonteerd nog voor de put wordt geplaatst en zorgt ervoor dat je de put niet dieper moet inbouwen, wat voordelig is wanneer je ergens woont waar de grondwaterstand hoog is.

BETON OF PVC?

In de tank blijft de temperatuur idealiter constant en is het water pH-neutraal. Daarnaast moet het water licht gemineraliseerd zijn om goed te kunnen bewaren. Om aan die voorwaarden te voldoen is een betonnen tank de beste oplossing. Op de wanden zitten micro-organismen die het water zuiver houden. Verder is beton ook een goedkopere optie dan pvc en is het door zijn gewicht beter bestand tegen opwaartse druk van grondwater.

Een kunststoffen tank is dan weer lichter en gemakkelijker te installeren dan een betonnen tank – de locatie moet immers niet bereikbaar zijn met een kraan en/of vrachtwagen. PH-neutraal, gemineraliseerd water heb je echter enkel met kalkzandsteen of een grindlaag op de bodem, zodat micro-organismen zich daaraan kunnen hechten. Die laag creëert ook ballast tegen opwaartse druk van het grondwater.

BOVEN- OF ONDERGRONDS?

Een regenwatertank wordt meestal ingegraven. Wees erop bedacht dat de opening toegankelijk moet zijn voor onderhoud of om tijdens droge periodes de put bij te vullen met leidingwater indien er geen automatische overschakeling is. Pas wanneer een ondergrondse tank door praktische redenen niet mogelijk is, kan je deze ook bovengronds plaatsen.

ONDERHOUD

Als je filters het goed doen, moet je je regenwaterput slechts één keer om de vijf jaar laten reinigen. Daarbij worden zand en slib van de bodem verwijderd. Dit laat je veiligheidshalve best over aan een professional, want er is wel een zeker risico op zuurstoftekort wanneer je de put in gaat.

 

REGENWATER POMPEN

Om het regenwater in huis te krijgen, is een onderhoudsvriendelijke pomp nodig. Ze zuigt het water aan via een leiding in het reservoir. Die buis beschikt over een terugslagklep, om terugvloei te voorkomen. 

DROGE OPSTELLING

Bij een droge opstelling staat de pomp in huis en wordt het water uit de tank aangezogen met een aanzuigslang. Vanuit de pomp wordt het water dan verder getransporteerd naar de nodige aftappunten in de woning. Er zijn grotendeels drie soorten waterpompen die worden gebruikt in een droge opstelling.

ZUIGER- EN JETPOMP

Bij een elektrisch aangedreven zuigerpomp, zuigt het mechanisme water uit de put in een dukvat. Van daaruit wordt het water naar de aftappunten getransporteerd. Naast zuigerpompen bestaan er ook zelfaanzuigende jetpompen. Deze beschikken over een waaier in het pomphuis die snelheidsenergie levert aan het water, en het zo vanuit de regenput kan vervoeren naar de aftappunten.

Het nadeel van deze pompen, is dat de druk niet kan aangepast worden aan de vraag. Dat maakt ze minder geschikt voor binnenshuisgebruik. In de tuin kan een jetpomp echter wel een waardevolle toevoeging zijn. 

HYDROFOORPOMP

Meestal wordt er tegenwoordig gewerkt met een hydrofoorpomp om regenwater binnenshuis te krijgen en te verdelen. Een hydrofoorpomp is eigenlijk een sterkere versie van een jetpomp. Deze is eveneens zelfaanzuigend, maar waar de jetpomp maar één waaier heeft in het pomphuis, heeft een hydrofoorpump er meerdere.

Die meerdere waaiers zorgen ervoor dat de pomp zich kan aanpassen aan de gevraagde druk en het nodige debiet, wat het mogelijk maakt om op meerdere plaatsen regenwater af te tappen zonder drukverlies. Dat maakt het ideaal voor binneninstallaties. 

Een hydrofoorpomp beschikt vaak nog over een drukvat of reservoir om de druk te regelen. Het eventuele vat zorgt voor continue minimumdruk. Die vertoont mogelijk wel schommelingen naar boven toe (tenzij het model over press control beschikt). 

Bij een hydrofoorpomp zonder drukvat, word de druk automatisch geregeld middels een elektronisch sturingsmechanisme. Deze hydrofoorpompen genieten de laatste jaren meer en meer de voorkeur, omdat ze de druk makkelijker constant kunnen houden.

NATTE OPSTELLING

DOMPELPOMP

Kan de pomp in huis de afstand tot aan de regenput niet aan, dan kan je ook een dompelpomp in de put zelf plaatsen. Het best zuigt ze het water op een veertigtal cm boven het bodemniveau op, dankzij een drijvende aanzuigdarm (met eventuele groffilter). Zo wordt slibopname vermeden. Het nadeel is dat een dergelijke pomp minder gemakkelijk te onderhouden is dan een pomp in droge opstelling. Een nat opgestelde pomp zal wel geen geluidshinder geven.

 

ANDERE AANDACHTSPUNTEN

KRACHT EN DOORVOER

De doorvoercapaciteit van de pomp moet afgestemd zijn op onder meer het aantal aftappunten. Vaak volstaat 2.000 l/u, maar er bestaan ook pompen tot 5.000 l/u. Als de pomp bovengronds staat, moet ze de afstand van de put tot het huis én het hoogteverschil in de put aankunnen.

DROOGLOOPBEVEILIGING 

Om pompschade te vermijden bij een (bijna) lege put, schaf je het best een model met droogloopbeveiliging aan. Die kan ingebouwd in de pomp zitten, ofwel werkt de pomp met een vlotterschakelaar die bij een lage waterstand de pomp zal uitschakelen.

BIJVULLEN OF OVERSCHAKELEN

De regenwaterput of -tank zelf is dan bij te vullen met een tuinslang. Je kan ook opteren voor een permanente leiding, manueel te bedienen wanneer de regenwaterput leeg komt te staan. Het makkelijkst is om een automatisch aanvullingssysteem te voorzien, waarbij bijvoorbeeld een vlotter in de regenwaterput de bijvulkraan in werking doet treden wanneer de put dreigt leeg te staan. 

Bij zo'n aanvullingssysteem mag er wel nooit een directe verbinding gemaakt worden met de rest van de binneninstallatie. Het bijvullen van de regenwaterput met leidingwater moet altijd via een onderbreking gebeuren.

De beste optie is een regenwaterpomp die automatisch kan overschakelen naar leidingwater tijdens droge periodes. In dat geval is de regenwaterpomp voorzien van een driewegkraan met een omslagklep.

Op de driewegkraan zit een koppeling naar de aanzuigleiding van de waterput, een koppeling om het water in de woning te verdelen én een koppeling voor de toevoer van stadswater in het reservoir. Een vlotter in de regenput is hierbij verbonden met de omslagklep op de driewegkraan die dan ofwel regenwater ofwel stadswater het circuit zal binnensturen.

Op die manier hoef je de put niet aan te vullen en verbruik je niet meer leidingwater dan hetgeen je effectief nodig hebt. Als alternatief kan je in een droge periode ook de kraan van de regenwaterput toedraaien en de verbinding van het toestel loskoppelen en bevestigen aan de kraan met stadswater.

FILTER

Tussen de regenwaterpomp en het eerste aftakpunt of de eerste collector voorzie je best nog een extra filter om het water zo proper mogelijk in huis te krijgen. Hierbij kan je kiezen voor een actieve koolfilter om geurtjes en kleurstoffen te absorberen. Dat soort filters vergt een regelmatig onderhoud. Om het regenwater verder te zuiveren kan je nog uv-filters plaatsen. Een degelijk filtersysteem zal ook geurtjes uit het water wegnemen.