de GESCHIKTE oplossing BIJ TIJDELIJKe NOOD AAN EXTRA KOELING
Koeloplossingen voor uiteenlopende omstandigheden
Bij koelen is er de driedeling comfortkoeling, industriële koeling en transportkoeling. Transportkoeling is van nature mobiel; bij de beide andere vormen wordt vaak gebruik gemaakt van stationaire systemen. Soms echter verdient mobiele koeling de voorkeur. Te denken valt aan extra koelcapaciteit bij extreem warme weersomstandigheden en aan het afdekken van capaciteitsproblemen bij onderhoudswerkzaamheden of bij het uitvallen van een stationair systeem. Ook speciale gebeurtenissen en/of events waarbij een groot aantal mensen in een ruimte verblijft, komen ervoor in aanmerking. Het antwoord op de vraag ‘huur of koop?’ wordt in alle gevallen bepaald door de omstandigheden.
‘Houd het hoofd koel’ is een bekende uitdrukking die impliceert dat je onder de gegeven omstandigheden maar beter kalm kunt blijven, en je niet mee moet laten slepen. Technische ondersteuning bij letterlijk het hoofd koel houden is bij tijd en wijle echter ook bijzonder welkom.
Koelprincipes
Hoewel er een verscheidenheid aan koelapparatuur voorhanden is, werkt het merendeel middels absorptiekoeling of middels het warmtepompprincipe. Er zijn daarnaast nog diverse andere koeltechnieken waaronder thermo-akoestisch en thermo-elektrisch koelen, laser- en magnetisch koelen, maar die zijn zeer specialistisch van aard en vallen buiten het kader van dit artikel.
Absorptiekoeling
Absorptiekoeling is een koelmethode die werkt op basis van warmte. Het systeem gebruikt een koelvloeistof (bijvoorbeeld ammoniak) en een zogeheten absorptievloeistof. Dit kan water zijn, maar meestal is het ammonia, een oplossing van ammoniak in water. De vloeibare ammoniak wordt verdampt in de koude kant van het apparaat (de verdamper). Het koelend effect ontstaat doordat in de verdamper het meest vluchtige medium verdampt; bij ammonia is dat het ammoniak-deel. In de verdamper wordt warmte onttrokken aan een externe stroom, bijvoorbeeld koud water of een water-glycolmengsel. Deze damp wordt geabsorbeerd in een oplossing met een hoge concentratie van de minst vluchtige component. De vrijkomende warmte wordt verwijderd, doorgaans met koelwater. Absorptiekoeling is een cyclisch proces: de absorptievloeistof kan steeds opnieuw worden gebruikt.
Warmtepompprincipe
De werking van een warmtepomp berust op het natuurkundig principe van verdampen en condenseren en op het gegeven dat het kookpunt van een vloeistof afhankelijk is van de druk. Koelen en verwarmen liggen daarbij dicht bij elkaar, sterker nog: in essentie is een koelmachine ook een warmtepomp.
Een warmtepomp is een circuit waarin een koudemiddel wordt rondgepompt. De koelende werking berust op de verdamping van een vloeistof door het vernevelen hiervan. Het onttrekken van de verdampingswarmte aan de omgeving gebeurt in de verdamper. De damp wordt in een compressor weer samengeperst en daarna vloeibaar gemaakt. Hierbij komt warmte vrij die, ingeval van verwarming, via een warmtewisselaar of een roostervormig buizenstelsel (de condensor) aan de omgeving wordt afgegeven.
Koelvermogen
Mobiele koeling biedt onder bepaalde omstandigheden voordelen. Te denken valt aan extra koelcapaciteit bij extreme weersomstandigheden (hittegolf) bij capaciteitsproblemen (bijvoorbeeld uitval van een stationair systeem) of bij speciale gebeurtenissen, bijvoorbeeld een evenement met ijssculpturen. Bij mobiele koeling is de apparatuur compacter ‒ want mobiel ‒ en beschikt mede daardoor doorgaans over een wat geringere capaciteit. De meeste mobiele koelinstallaties zijn uitgerust met zogeheten vermogenstrappen. Een en ander is vergelijkbaar met de versnellingsbak van een auto: door te schakelen houdt het toerental van de motor gelijke tred met het gewenste motorvermogen. Wanneer meer koelvermogen nodig is dan een installatie kan leveren, dan is modulaire opschalen een optie; hierbij wordt een aantal apparaten in serie geplaatst. In onderstaand overzicht komen de meest voorkomende mobiele koelsystemen aan de orde volgens de tweedeling comfortkoeling en industriële koeling.
Soorten koeling
Van comfortkoeling is sprake bij een verwarmings- en koelinstallatie in een woning, appartement of utiliteitsgebouw. Daarbij wordt gestreefd naar maximaal comfort bij een minimaal energieverbruik.
Luchtkoeler
Een luchtkoeler maakt gebruik van het principe van de koude verdamping. Warme, droge lucht wordt aangezogen en langs een nat filter of rooster gevoerd. De voor verdamping benodigde warmte wordt aan de lucht onttrokken waardoor deze afkoelt. De afgekoelde, bevochtigde lucht wordt vervolgens opnieuw in de binnenruimte gebracht. Een luchtkoeler functioneert minder goed bij een hoge buitentemperatuur en een hoge luchtvochtigheid, omdat de lucht dan weinig extra vocht op kan nemen. Een groot voordeel van een luchtkoeler is dat daarbij geen afvoerluchtslang voor de hete lucht nodig is. Een nadeel is het feit dat luchtkoelers niet in staat zijn onafhankelijk van de heersende temperatuur en luchtvochtigheid koude lucht te leveren.
Airconditioning
Ingeval van airconditioning ‒ kortweg airco ‒ wordt lucht aangezogen en door een ruimte geleid waar vloeistof wordt verdampt. De warmte uit de lucht wordt tijdens het verdampen meegenomen en koele lucht stroomt uit de airconditioner de ruimte in. Na het verdampen wordt de koelstof opgevangen en door een compressor naar een ‘condensor’ geleid. Hierin wordt de koelstof weer omgezet in vloeistof (condensatie) waarna de cyclus opnieuw kan beginnen. Omdat koude lucht minder waterdamp kan bevatten dan warme lucht, wordt in de airconditioner gebruik gemaakt van een ontvochtiger. Deze zorgt voor de afvoer van de condensdruppels die ontstaan tijdens het afkoelen van de lucht. De vrijkomende lucht voelt daardoor behalve koeler ook droger aan. Er zijn diverse typen airco’s, elk met voor- en nadelen, waaronder
- de monobloc airco waarbij de warme lucht doorgaans wordt afgevoerd via een flexibele afvoerslang die uit het raam hangt. Een nadeel is dat de warme lucht die door het open raam naar binnenkomt ook weer moet worden gekoeld.
- de multi split airconditioning die beschikt over een buitendeel en twee tot vijf binnendelen, en in staat is meerdere ruimten al naargelang te koelen of te verwarmen. Dankzij deze ‘dubbelfunctie’ kan het systeem dienen als alternatief voor een cv-verwarming op gas.
Adiabatische koeling
Dit type koeling is ideaal voor comfortkoeling in ruimten waar traditionele airconditioning te duur dan wel te omslachtig is. Het is een effectieve manier van koelen bij bijvoorbeeld evenementen met veel mensen die (dus) veel lichaamswarmte produceren. De benodigde energie wordt door het systeem onttrokken aan de lucht. Hierdoor daalt de omgevingstemperatuur; voorwaarde daarbij is wel dat er luchtafvoer aanwezig moet zijn. Het energieverbruik is beduidend lager dan dat van conventionele klimaatregelaars en airconditioners. Een nadeel is dat deze vorm van koeling over het algemeen niet geschikt is in aanwezigheid van machines en apparatuur.
Van industriële koeling is sprake wanneer de omgeving, de arbeidsomstandigheden, het product of productieproces vragen om een constante (lage) temperatuur en luchtvochtigheid. Over de diverse speciale industriële modellen ‒ de shockvriezer, de lowtemp unit, de luchtbehandelingskast, de tempereercel, de klimaatcel en de fruitrijpcel ‒ leest u meer in dit artikel.
Koop of huur
Op de vraag wat verstandiger is, koop of huur, is geen algemeen geldend antwoord te geven. Onvoldoende liquide middelen kan een reden zijn niet te kopen, maar ook het feit dat de installatie slechts periodiek nodig is, kan leiden tot een dergelijk besluit.
Huur is zonder meer aangewezen wanneer een klant niet in het bezit is van eigen grond en/of een eigen pand, en dus geen cellen op de betreffende locatie kan of mag bouwen of wanneer contracten met leveranciers en/of afnemers onvoldoende zekerheid bieden voor de toekomst. Voor kleine(re) ondernemingen zonder een eigen onderhoudsdienst is huur eveneens een optie. Men is in dat geval namelijk zonder additionele kosten 24/7 verzekerd van service en onderhoud. Huren is zonder twijfel een ‘redmiddel’ wanneer het eigen koelsysteem onverwacht uitvalt of wanneer langdurig onderhoud of een revisie aan de orde is.
Voor de verhuurbedrijven van mobiele koel- en vriescellen is het zaak tijdig in te spelen op de specifieke behoeften binnen de verschillende markten. Voorbeelden daarvan zijn de seizoenproducten ‒ mosselen, haring, bepaalde soorten fruit ‒ en de kenmerkende decemberproducten. December staat erom bekend dat onder meer bakkerijen en slagerijen extra koel- en opslagcapaciteit nodig hebben. Ook kan worden gedacht aan bedrijven die evenementen organiseren en aan grootschalige events als popconcerten en sporttoernooien waar veel mensen samenkomen. Die willen (vaak veel) consumeren onder comfortabele omstandigheden. Ze willen dan genieten van het gebodene onder het motto ‘laat de artiesten en atleten maar zweten’, en gelijk hebben ze!
Met dank aan:
• Boels Rental
• Delta-Temp
• ICS Cool Energy.
