Correcte detaillering van betonnen balkons

Een van de meest zichtbare gevelelementen in beton is het balkon of terras, dat kan worden aangestort tijdens de ruwbouwfase of nadien worden opgelegd op wanden, kolommen of een andere draagstructuur. Bij plaatsing tijdens de ruwbouw dient in de studie een zekere mate van tegenpeil mee berekend, doordat het balkon altijd wat doorzakt bij het verwijderen van stuttingen. In dit artikel belichten we enkele aandachtspunten.

 

Afwerking

Bij betonnen gevelelementen is er doorgaans keuze uit drie afwerkingsgraden:

• 'standaard' grijs beton: kostenefficiënt maar nooit met esthetische garanties;
• industrieel sierbeton: komt in een gladde of uitgewassen variant. Dit wordt voornamelijk gebruikt voor industriële gebouwen, maar ook in scholen;
• architectonisch beton: hier kunnen wel esthetische garanties gegeven worden. Je moet wel de nodige aandacht schenken aan toleranties zodat alle voegen netjes op elkaar aansluiten.

Algemeen geldt: hoe goedkoper de gekozen uitvoering, hoe beperkter de vormvrijheid.

Hoewel architectonisch beton maar een klein deel van de betonmarkt inneemt en aldus als een nicheproduct kan worden beschouwd, worden sierelementen in gevels steeds vaker uitgevoerd in architectonisch beton. Bij flat-, kantoor- en andere grotere gebouwen zijn gevelelementen doorgaans vervaardigd uit architectonisch beton. Het is pas als het budget een sleutelrol speelt of als de esthetiek van minder belang is – denk bijvoorbeeld aan industriële loodsen – dat er zal worden gekozen voor een andere afwerking.

Thermische onderbreking

Zowat 90% van de balkons wordt geplaatst met een thermische onderbreking. Die bestaat uit isolatie, de nodige trek- en dwarswapening en drukelementen.

Naast zijn primaire functie – het vangt de problemen van een koudebrug op – neemt het ook nog momenten en dwarskrachten op en kan het bijkomende lasten opnemen, zoals een balustrade.

Standaard is de onderbreking berekend om het gewicht van het balkon te dragen, plus een gebruikslast van ongeveer 400 kg/m². Daarom moet dus vooraf al geweten zijn of er op het balkon bij gebruik zware stukken komen te staan, zoals grote bloembakken of een jacuzzi; dan moet er ook meer draagkracht voorzien worden.
De thermische onderbreking is op zowat elk balkon nuttig of zelfs noodzakelijk. Enkel in situaties waar het balkon op een buitenstructuur is geplaatst, hoeft het niet.

Belangrijk bij de installatie van de thermische onderbreking is de plaats. Idealiter loopt de wapening rechtdoor in de dragende structuur, zodat het balkon in het verlengde van de vloerplaat ligt.

Hou ook rekening met de uitsparingen van screens of het buitenschrijnwerk van onderliggende verdiepingen. De vloerplaat moet namelijk altijd minstens 16 cm dik kunnen zijn om voldoende ondersteuning te bieden tegen de vloer. 
Voor grotere uitkragingen moet de dikte altijd een veelvoud van 11 zijn.

Zorg er ook voor dat er hiervoor altijd stortbeton gebruikt wordt – en dus geen prefab of metselwerk. Dat mag ook niet gewoon worden opgespoten met isolatie (aangezien die geen draagkracht bezit).

Aansluiting op staalstructuur

Stalen liggers als draagstructuur worden idealiter vervangen door een ter plaatse gestorte betonbalk. Indien dat niet mogelijk is, dan moet een ligger zo'n 8 à 10 cm weg van de plaatrand voorzien worden en wordt die met stortbeton opgevuld. Dat beton moet dan zeer goed verdicht worden.

De trekwapening ligt bij voorkeur boven de stalen ligger, zo niet moet de bovenwapening doorheen de stalen ligger via geboorde gaten. Aangepaste thermische onderbreking hoort ook tot de mogelijkheden.

In de TV 264 van het WTCB wordt een minimale opstand van 15 cm voorgeschreven. In de realiteit is dat niet altijd haalbaar in functie van de vloeropbouw, de slankheid van het balkon en de minimale balkondikte. De oplossing ligt dan in een stripbeam in het vloerpakket met ofwel een betonbalk ter verzwaring van de vloerplaat, ofwel met een stalen ligger.

Balkons opleggen

Voor zij die niet willen werken met thermische onderbrekingen, bestaan er op te leggen balkons. Die worden bevestigd op draagstructuren die voor de gevel staan, zoals kolommen. Groot aandachtspunt hier is wel de door­buiging, wat best een heikel punt is – zeker bij grote overspanningen. Naast de esthetiek is er ook een grotere kans op scheurvorming én moet je rekening houden met mogelijke afwateringsproblemen, waarbij het water vanop het terras afloopt naar de onderbuur. Bovendien kan dit in principe niet hersteld worden; enkel vervanging biedt voldoende soelaas.

De doorbuiging kan verminderd worden door bij productie de betonplaat te voorzien van voor- of naspanning.

Thermische uitzetting

Een groot aandachtspunt bij balkons is de dilatatie. Balkons hebben namelijk al een zekere lengte en zijn onderhevig aan thermische uitzetting. Als een balkon aan de zijden star is opgelegd, dan mag de betonstructuur nog zo sterk zijn: de balk gaat scheuren vanwege die fysische krachten.

De oplossing ligt dan ook in de afwisseling: één zijde wordt star opgelegd terwijl een andere glijdend opgelegd is.

Eenzelfde kwestie heb je als een balustrade over twee betonnen balkonelementen geplaatst wordt: de twee elementen gaan apart van elkaar bewegen – ook al is dat slechts miniem – en dat zorgt voor spanning die resulteert in scheuren.