Veiligheid bij bouwkranen: oog voor details redt levens

Aantal ongevallen met bouwkranen verdubbeld, blokletterde een Nederlandse krant onlangs. Helaas is de situatie in ons land wellicht weinig rooskleuriger, alhoewel het moeilijk is dit met cijfermateriaal te staven. De oorzaak ligt in het leeuwendeel van de gevallen niet bij de technologie, maar bij verkeerd gebruik. Er is te weinig besef van de veiligheidsvoorwaarden op de werf en dat kan tot drama’s leiden.

Mogelijke veiligheidsproblemen

Waar kan het allemaal verkeerd gaan? Een eenvoudige vraag met meerdere antwoorden.

Transport en opzetten/inplooien

Het transport is al een eerste item. Vanaf 1 januari 2020 moeten nieuwe bouwkranen met geremd onderstel die als aanhangwagen worden getrokken voldoen aan de Europese wetgeving dienaangaande. Bij een niet ge­remd onderstel dient het transport altijd via ge­specialiseerd diepladertransport te gebeuren. Er wordt effectief op gecontroleerd, dus op­passen geblazen hiermee! Het opzetten en inplooien van de kraan is een gevaarlijke situatie die uitdrukkelijk door er­varen en goed opgeleide monteurs moet worden uitgevoerd.

Belasting

De last is ook een bron van mogelijke veiligheidsproblemen. Verkeerd vastgemaakte of te zware belastingen komen helaas nog frequent voor. Ook de nog steeds courante praktijk om na de werkdag de bak met materiaal aan de haak te hangen is een veiligheidsprobleem. Een onbemande kraan mag nooit ofte nimmer een last dragen. Bij wind kan (en zal) de politie en/of brandweer de aannemer in kwestie meteen naar de werf roepen. Het is niet voor niets dat er in de ons omliggende landen specifieke ‘rigger’-opleidingen worden aangeboden.

Stabiliteit

Een manke stabiliteit is eveneens een pro­bleem, want ook wegzakkende kranen komen vaker voor dan gedacht. Het is de verantwoordelijkheid van de aannemer om voor een stabiele ondergrond te zorgen, door bijvoorbeeld met rijplaten en steengruis een zekere egalisatie te realiseren. Let er ook op dat er geen sleuven of putten gegraven worden in de buurt van de kraan.

Gebruik

Ook fouten bij het gebruik leiden tot ongelukken: een verkeerde inschatting van een beweging, te forse bewegingen, communicatieproblemen tussen kraanbestuurder en ander werfpersoneel, vergeten van de windvrijstelling, overbrugging van veiligheden om de capaciteit te verhogen en noem maar op.

Fabrikanten reageren daarop door hun kranen nog veiliger te maken. Een voorbeeld van dit streven is het werken met een lastmomentbegrenzer, die ingewerkt zit in de kast. Op die manier wordt het quasi onmogelijk om nog te ‘sjoemelen’. Ook loopkatbeveiligingen zitten in dezelfde categorie. Hierdoor blijft de loop­kat op zijn plaats hangen mocht de kabel het begeven.

Maar los van alle veiligheidsvoorzieningen: gebruik een kraan ook enkel waarvoor ze dient: het verticaal verplaatsen van lasten. We horen wel eens verhalen dat kranen ingezet worden om allerlei taken uit te voeren waarvoor ze niet ontworpen werden, zoals het ontwortelen van struiken en kleine bomen. Dat kan leiden tot levensgevaarlijke toestanden, zoals beschadigde kabels of kabels die niet meer in de trommel lopen.

Veiligheidskeuringen

Voor bouwkranen is de Europese wetgeving EN 14439 en EN 13001 van kracht. In die normering worden de vereisten inzake stabiliteit, structuur, windbelasting en veiligheid opgelijst. In de praktijk betekent dit voor de eigenaar van de machine een CE-markering, een controle bij de eerste indienststelling en daarna de periodieke keuring om de drie maanden.

Bij het huren van machines blijven deze verplichtingen uiteraard wel bij de verhuurder, maar het kan dat een controle op uw werf moet plaatsvinden. Probeer hier in samenspraak met de verhuurder te zorgen voor zo weinig mogelijk onverwachte keuringen of stilstand.

Ondersteunende technologie

Frequentiesturingen voor motoren

Vandaag worden we geconfronteerd met wijzigende klantenvragen. Energieverbruik en het ecologische aspect komen nadrukkelijk op het voorplan. De komst van frequentiesturingen voor de motoren kaderen in dat streven. Door deze technologie worden stroompieken ver-meden en verloopt het aanlopen van de motoren in tegenstelling tot de relaistechniek veel geleidelijker. Dat is niet alleen veiliger voor het personeel, maar laat ook toe om minder energie te verbruiken omdat niet telkens het volledig vermogen moet worden ingezet. De levensduur van de motoren verlengt hierdoor en de installatie kan kleiner worden gedimensioneerd.

Digitalisering

Digitalisering doet druppelsgewijs zijn intrede. Het opvolgen op afstand staat nog in zijn kinderschoenen en wordt nog zeer beperkt gedaan op snelbouwkranen. Wat wel al meer ingeburgerd is, is het raadplegen van diagnostische foutcodes van de plc. Als een kraan stukgaat, dan kan men via de diagnosefuncties bekijken wat de gebruikseigenschappen waren van de kraan. Zo kan men bijvoorbeeld zien of ze voortdurend overbelast was of continu aan-/afgezet werd.

Zelfrijdende systemen

Ook op het gebied van transport zijn er interessante evoluties aan de gang. Zo zijn er zelfrijdende systemen die een enorme flexibiliteit bieden om te manoeuvreren op de steeds compacter wordende werven.