UITDEUKEN ZONDER SPUITEN
VERGT JUISTE TOOLS, TECHNIEK EN ERVARING

Delicate balans tussen precisie en kracht

Begin juni was het opnieuw zover: een fiks onweer ging gepaard met zware hagelbuien, met alle gevolgen van dien. Tal van voertuigen kregen het hard te verduren, en werden bedeeld met putten in het koetswerk. Gelukkig voor de auto-eigenaars is die schade vaak te herstellen, dit zonder achteraf bij te hoeven lakken. De schade wordt onzichtbaar hersteld als het ware. Uitdeuken zonder spuiten (UZS) kan echter niet door iedereen worden uitgevoerd; het vergt heel wat techniek, het juiste gereedschap en - vooral - heel wat ervaring en opleiding.

SNEL EN EFFICIENT

Uitdeuken zonder spuiten of UZS is een hersteltechniek die het mogelijk maakt om een gedeukt koetswerk te herstellen zonder dat men achteraf moet schuren, plamuren of spuiten. De techniek werd enkele decennia geleden ontwikkeld in de Verenigde Staten om mogelijke schades te reduceren tijdens het productieproces van voertuigen. Doorheen de jaren bleek de techniek wereldwijd door te sijpelen in de werkplaatsen, waar UZS een pak efficiënter werkt dan een klassieke herstelling van hagel- of parkeerschade. UZS heeft enkele duidelijke voordelen: de techniek laat toe om behoorlijk snel en efficiënt een deuk uit het koetswerk te krijgen. De lak blijft bovendien onaangetast, waardoor de originele waarde van het voertuig behouden blijft.

ERG HANDIG, MAAR ...

Om van die voordelen te kunnen genieten, moet er aan nogal wat voorwaarden worden voldaan.

• Enkel kleine deuken mogen/ kunnen hersteld worden. De grootte werd vastgelegd door UPEX, de beroepsvereniging der Automobieldeskundigen: de grootte van een deuk is in het UPEX-calculatiesysteem geregistreerd, tot een diameter van 40 mm. Al kunnen geoefende technici vaak grotere deuken herstellen;
• UZS kan ook slechts worden toegepast als men voldoende toegang heeft tot de deuk. Die toegang wordt meestal gezocht aan de binnenkant van de carrosserie. Daarvoor is demontage van dakhemels of lampen noodzakelijk. Met speciale werktuigen wordt dan getracht om het ingedeukte oppervlak vanuit de binnenkant van het koetswerk op te duwen;
• Een andere, evidente voorwaarde is dat de lak niet gescheurd mag zijn door de beschadiging. Ook mag het metaal zelf niet te hard geraakt zijn; microscheurtjes in de laklaag moeten op een andere manier worden hersteld.Is dat toch het geval, dan vervalt de mogelijkheid tot UZS, en moet men overgaan tot 'push and paint', waar nabewerking wél noodzakelijk is. Bij 'push and paint' moet er na het uitdeuken geschuurd worden in de laklaag, om daarna grondverf te spuiten, weer te schuren en af te lakken.

Belang van opleiding

Hoewel het om een louter mechanische ingreep lijkt te gaan, blijkt UZS zeker geen eenvoudige techniek te zijn, en vereist het net jaren van oefening. Het merendeel van de deuken moet immers 'blind' gezocht en uitgewerkt worden, en dat vergt een uitstekende oog-handcoördinatie, die men slechts door opleiding en talloze oefeningen onder de knie kan krijgen. Het belang van opleiding en training mag dan ook allerminst onderschat worden.

HET JUISTE GEREEDSCHAP

Om een herstelling met UZS uit te voeren, beschikt de vakman over een brede waaier gereedschappen, die varieert van mechanische hefbomen - de verschillende types 'lepels' - tot diverse hulpmiddelen zoals lijm en trekhamers en zelfs inductietoestellen.

Lepels

Met de lepels tracht de vakman vanuit de binnenkant van het koetswerk een deuk uit te duwen. Deze speciaal ontwikkelde set uitdeukijzers bestaat in tal van vormen en afmetingen, elk met een eigen specifiek doel. Het ene kan een deuk nauwkeuriger opduwen, een ander dient om net meer kracht te kunnen zetten zonder het koetswerk te scheuren. Eenzelfde principe geldt ook voor de handgrepen. Men kiest deze of gene handgreep als men meer precisie dan wel kracht wil gebruiken. Uiteraard zijn er ook verschillende lengtes en diktes beschikbaar, om al dan niet verder te kunnen reiken wanneer dat nodig zou zijn.

Het belangrijkste onderdeel aan de lepels vormen echter diens 'punten'.

• Ball tip: heeft een ronde punt; dient als goede allrounder;
• Blade tip: allround tool die echter niet te zacht omspringt met het koetswerk;
• Tri-point tip: wordt gebruikt waar het metaal dikker en zwaarder is;
• Cutter tip: wordt gebruikt in de laatste fase van UZS, om de restanten van de deuk volledig weg te werken;
• Knife tip: wordt ter hand genomen wanneer men de laatste details wil wegwerken.

Daarnaast bestaan er nog andere varianten, zoals de flat bar tip of de whale tale tip, met eigen specifieke kenmerken en doeleinden. Werken met lepels is absoluut niet eenvoudig en vergt een uitstekende oog-handcoördinatie. Voor onervaren vaklui en bij opleidingen is er een lepel met magnetische tip. Door een stalen bolletje aan de buitenkant van het koetswerk te houden kan men te weten komen waar de tip achter het koetswerk zit. Nadeel is wel dat het bolletje het zicht op de deuk kan belemmeren.

Hamers

Bij uitdeuken denkt men niet meteen aan hamers, maar toch hebben die zeker hun nut. Het komt immers wel vaker voor dat men een bult krijgt op het koetswerk wanneer men het uitdeuken afrondt. Die bult wordt met speciaal ontwikkelde hamers opnieuw weggewerkt.

Hefboomstukken

Bij incidenten zoals hagelschade, moet men langs de binnenkant van het plaatwerk gaan om de deuken terug op te hogen. Langs die binnenkant is het echter moeilijk te manoeuvreren; vandaar dat men hefboomstukken gebruikt, waarin de lepels passen. Op die manier kan men makkelijker kracht zetten om de deuk uit het koetswerk te halen.

De lamp

Een goede lamp is onontbeerlijk bij UZS. Met de (brede) lamp tracht men de deuk te 'lezen': door de lamp goed te positioneren, kan men de deuk in al z'n details zien en is het voor de professional makkelijker om de deuk op de juiste manier te verwijderen. Een goede positie van de lamp zorgt er ook voor dat men elke onregelmatigheid kan zien, zodat de volledige deuk ook effectief kan worden weggewerkt.

De trekdoppen

Deze kleine paddenstoelvormige doppen worden met lijm aan het koetswerk bevestigd. Ze vormen een ankerpunt voor de trekhamer, om zo de deuk dan uit het koetswerk te halen.Zodra de deuk uit het koetswerk is getrokken, kunnen de dop en de lijm verwijderd worden, zonder sporen achter te laten.

De trekhamer

Dit specifieke gereedschap voor UZS wordt samen met trekdoppen gebruikt. De trekhamer wordt aan een (vastgelijmde) trekdop gehaakt, en met 'negatieve slagen' kan de deuk langzaam maar zeker uit het koetswerk worden getrokken. De trekhamer wordt vooral bovengehaald bij grotere deuken.

Het inductietoestel

Naast mechanische manieren is er ook een manier via inductie. Het apparaat wordt in het midden van een (kleine) deuk gezet en ingeschakeld. Door de ontstane warmte zal het metaal willen uitzetten en zal de deuk terug uit het koetswerk 'springen'.

DE TECHNIEK

Een deuk herstellen moet men in de vingers hebben, en vergt behoorlijk wat expertise. Een goede voorbereiding is het halve werk: door de lamp goed op te stellen en een goede indruk van de deuk te krijgen, kan men al weten hoe men het best te werk gaat en welk gereedschap men nodig heeft. Dat hangt af van de plaats en de grootte van de deuk. Enerzijds kan men de deuk met een trekhamer uit het koetswerk halen. Dat is snel, maar daarmee haalt men nog geen 100% resultaat. Vaak is de deuk een bult geworden die men nog met speciale hamers opnieuw op het juiste niveau moet brengen.

Anderzijds kan men werken met de lepels aan de binnenkant van het koetswerk. De tip van de lepel wordt gemanoeuvreerd tot bij de deuk, en men duwt zachtjes de deuken uit het koetswerk. Zodra

dat gedaan is, is het een kwestie van afwerken om een smetteloos resultaat neer te zetten. Met een schuursponsje met kleine korrel en daarna een polijstbeurt op de lak met speciale polish, worden de kleinste bultjes - door het voortdurende ophogen van het koetswerk - opnieuw vlak gepolierd. Het resultaat is een perfect koetswerk, waarop geen spoor van beschadiging meer te zien is.

VAN HEINDE EN VERRE

Specialisten in deze materie zitten niet gauw om werk verlegen. Elk garage- of carrosseriebedrijf zou maar wat graag een specialist in zijn personeel willen hebben. Het is dus logisch dat er bedrijven zijn die van UZS hun voornaamste activiteit hebben gemaakt - of zelfs hun enige activiteit. Die bedrijven opereren ook niet enkel in eigen land, zo bewees de felle hagelbui van juni. 'Hageljagers', Europese bedrijven gespecialiseerd in het her-stellen van hagelschade op voertuigen, volgen immers aandachtig de weerkaarten in Europa op om, wanneer een fikse hagelstorm uitbreekt met schade als gevolg, uit te rukken naar die bepaalde regio om er dan ter plekke de hagelschade aan voertuigen te herstellen. Zo doken er o.m. enkele Spaanse vaklui in onze contreien op, die door hun broodheer naar onze streken gestuurd werden om hier herstellingen uit te voeren.

MOBIEL IN DE LIFT

Het lijkt er ook steeds meer op dat bedrijven meer en meer mikken op hun mobiele service. Consumenten willen minder en minder wachten en dus trachten herstelbedrijven om zo snel mogelijk een goede oplossing te bieden voor eventuele beschadiging. De vakman komt dan naar de consument.

STANDAARDPRIJZEN

Zo'n specialisatie kost ook geld: verzekeringsmaatschappijen hebben via UPEX een calculatiesysteem uitgewerkt, waarbij de deuken in vier categorieën verdeeld zijn: diameters 10, 20, 30 en 40 mm. Er wordt ook gekeken naar welk paneel er beschadigd is en of er demontage nodig is. Door deuken te categoriseren volgens grootte en paneel, kan men een vrij accurate schadecalculatie maken, zodat de vakman - en vooral de consument - meteen te weten komt hoe duur het schadeherstel zal worden.