“WERFLEIDER VAN MORGEN MOET OVER HEEL ANDERE COMPETENTIES BESCHIKKEN"

JAN FOLENS (BAM CONTRACTORS) ZIET DIGITALISATIE ALS BELANGRIJKSTE TREND IN BOUWSECTOR

Aannemers van grote civiele en infrastructuurwerken worden geconfronteerd met heel wat uitdagingen. Niet alleen is er de toenemende digitalisatie van het bouwproces met een noodzakelijke bijbehorende mentaliteitswijziging bij werknemers, er is ook de steeds toenemende complexiteit van allerhande bouwprocessen. Uw vakblad trok daarom naar Jan Folens, executive director bij BAM Contractors, een van de grootste bouwbedrijven in ons land. We hadden het met hem onder andere over de transformatie van de bouwsector, de rol van de aannemer in de wereld van smart cities en het belang van beroepsverenigingen.

“We willen niet zomaar bouwen, maar echt vormgeven aan de maatschappij“

DOCHTER VAN BAM BELGIUM

BAM Contractors hoort thuis in de top 3 van Belgische bouwbedrijven qua omzet. Als dochtermaatschappij van BAM Belgium maakt ze deel uit van de Koninklijke BAM Groep. “Eigenlijk zijn we een zeer jong bedrijf", steekt executive director Jan Folens van wal. “In 2015 vond er een fusie plaats tussen CEI-De Meyer en Betonac. Het resultaat was BAM Contractors. Dankzij die fusie hebben we nu alle disciplines in eigen huis. Onze 540 werknemers realiseren infrastructuur- en wegenwerken, industriële en waterbouwkundige projecten én gebouwen. Dat is historisch zo gegroeid door het samengaan van een amalgaam aan bedrijven, waarvan de fusie tussen CEI-De Meyer en Betonac de meest recente stap was. BAM Contractors beschikt over vestigingen in Eke bij Gent, in Brussel en in Sint-Truiden. We zijn actief over heel Vlaanderen. In Wallonië mikken we vooral op wegenbouw omdat we vlak tussen Namen en Luik, meer bepaald in Vinalmont, over een asfaltcentrale beschikken."

RONDE VAN BELGIE

Burgerlijk ingenieur Jan Folens werkte voorheen (sinds 2003) bij Betonac. Voor hem lag de fusie in de lijn der verwachtingen. “Betonac en CEI-De Meyer waren gelijkaardige spelers op dezelfde markt. Dat er in zo'n geval op zoek wordt gegaan naar synergieën, is dan ook logisch", stelt hij. “Onze grootste uitdaging met betrekking tot de fusie was alvast het landelijke karakter dat we plots kregen. Opeens zijn al je werven over het volledige land verspreid. Dat bood dus wel wat organisatorische uitdagingen. Wij opteerden ervoor om onze drie zetels te behouden. Een eenvoudige keuze zou geweest zijn om bepaalde diensten te centraliseren in deze of gene zetel. Maar dat is niet gebeurd, zodat alle disciplines in alle zetels aanwezig zijn. Gevolg is dat vooral het management de ronde van België moet doen, eerder dan de werknemers. Als een tendermanager bijvoorbeeld zijn team wil spreken, dan moet hij op drie locaties langs. We proberen wel elk team minstens eenmaal per maand samen te brengen, want het is een uitdaging om mensen zich deel te laten voelen van één bedrijf, ondanks het feit dat ze op verschillende locaties zitten en niet vaak fysiek in dezelfde ruimte aanwezig zijn."
“Vanzelfsprekend maken we dankbaar gebruik van de moderne technologie, zoals Skype en videoconferenties. Dankzij het behoud van de drie zetels behouden we eveneens het lokale karakter. We zitten dicht bij onze klanten en dicht bij onze werven. Als de fysieke afstand te groot wordt tussen je klant en je zetel, verlies je je connectie met die klant."

SPECIFIEK TRAININGSPROGRAMMA VOOR JONG AFGESTUDEERDEN

Momenteel stelt BAM Contractors zo'n 540 werknemers tewerk. “Daarmee draaiden we een omzet van ongeveer 270 miljoen euro in 2018. De BAM-groep in België realiseert zo'n 750 miljoen omzet en daarin zijn 1.700 personen werkzaam. Wat het aantrekken van nieuwe werknemers betreft, zetten we volop in op jonge afgestudeerden. Voor hen zetten we een heel specifiek trainingsprogramma op, waarbij jongeren hier in zes maanden heel wat afdelingen en diensten doorlopen. Zo krijgen ze ruim de tijd om zich binnen ons bedrijf te oriënteren en tegelijk een groot intern netwerk op te bouwen. Door hun jonge leeftijd zijn ze ook vatbaar voor een adaptatie van de bedrijfscultuur. En daarnaast gaan we gericht op zoek naar de profielen die we nog niet in huis hebben. Dient er zich een project aan waarvoor we niet de juiste mensen in huis hebben, dan zullen we er niet voor inschrijven. Het verleden heeft ons immers geleerd dat opdrachten waarvoor je niet het juiste team kan inzetten, gedoemd zijn tot mislukking."

TRANSFORMATIE

De grote uitdaging ligt voor Jan Folens in het meekrijgen van de werknemers in de hele transformatie die in de bouwsector aan de gang is. “Digitalisatie is er nu het ordewoord. Als bedrijf moet je je medewerkers meetrekken in dat verhaal. Daarnaast neemt de complexiteit van onze projecten almaar toe, net als de beschikbare informatie. Gooi je dat allemaal samen, dan ligt de lat voor onze werknemers zo hoog dat we een intensief begeleidingstraject hebben opgezet om hen de juiste competenties en veerkracht te laten ontwikkelen. Alles begint bij de bewustwording van het feit dat je als bedrijf meeschrijft aan een veranderingsverhaal. Als je dat traject van bewustwording overslaat, dan haken mensen af. Door hen het nut van veranderingen te laten inzien, ontneem je hun de angst voor die verandering. Vervolgens komt het erop aan hen te laten inzien op welke manier we zullen evolueren van het begin- naar het eindpunt van de transitie. Met BAM Contractors hebben we stilaan de bewustwordingsfase afgerond. Momenteel zijn we heel gericht mensen aan het opleiden om hen te leren werken met nieuwe tools. Wie een opleiding kreeg, wordt daarna heel nauw opgevolgd door een coach. Building Information Modeling of BIM is daar een mooi voorbeeld van. Onze coaches leggen medewerkers haarfijn uit welke rol van hen inzake BIM wordt verwacht. De werfleider van vandaag is niet meer dezelfde als die van gisteren en is ook een andere dan die van morgen. In de toekomst zal een werfleider andere taken toebedeeld krijgen. Die zullen voor de werknemer in kwestie misschien heel ver van het bouwproces staan, terwijl ze in de toekomst net de essentie ervan zullen uitmaken. Leg maar eens uit aan een werfleider van 50 jaar dat hij met BIM moet werken. Dat is niet voor iedereen een evidentie."

TOENEMENDE COMPLEXITEIT

Naast digitalisatie ziet Jan Folens ook de toenemende complexiteit als extra druk op de schouders van zijn medewerkers. “Onze mensen moeten vandaag de dag met veel meer rekening houden tijdens een bouwproces. De normering is veel uitgebreider. Het aantal technieken en technologieën die in een project verweven zitten, is een veelvoud van wat vroeger het geval was. Ook de contracten tussen ons en bouwheren, leveranciers en onderaannemers zijn complexer geworden. We moeten steeds meer rekening houden met alle stakeholders die met een project te maken hebben. Die structuur was vroeger eenvoudiger met een bouwheer, een studiebureau en een aannemer. Nu zitten er 25 mensen rond de tafel bij een werfvergadering. Onze projectteams zijn de spin in het web en moeten met al die partijen kunnen omgaan om projecten tot een goed einde te brengen. En aangezien informatie vandaag voor iedereen onmiddellijk beschikbaar is, verwacht iedereen ook meteen een oplossing van onze mensen. Dat zorgt voor extra tijdsdruk. BAM Contractors zorgt dan ook voor extra training en processen worden herbekeken indien nodig."

“AANBESTEDE DOSSIERS ZIJN VAAK NIET BOUWRIJP"

De leuze van BAM Contractors luidt 'together we create space'. “We leggen heel sterk de nadruk op het creatieve aspect", duidt Jan Folens. “We willen niet zomaar bouwen, maar echt vormgeven aan de maatschappij. Het is dan ook belangrijk dat we als aannemer zo vroeg mogelijk in het bouwproces betrokken worden. We willen eigenlijk al in de conceptuele fase mee aan tafel zitten om zo mee te debatteren over de vormgeving van projecten. We evolueren steeds meer in de richting van design-and-buildprojecten. Enkel aannemers die zich op het vlak van ontwerpen hebben onderlegd, kunnen dan het verschil maken. En zelfs in het zuivere bouwproces probeert onze afdeling 'Design To Build' een impact te hebben door de bouwheer te ontzorgen in het bouwrijp maken van zijn ontwerp. Groot nadeel: contracten voorzien meestal niet dat deze fase ook de verantwoordelijkheid is van de aannemer. En ook al levert de aannemer toch inspanningen op het vlak van design, dan wordt die daar op het einde van de rit veelal niet voor betaald. Dat is een serieus spanningsveld. Veel dossiers die aanbesteed worden, zijn immers nog niet klaar om gebouwd te worden. Onze toegevoegde waarde bestaat er net in om dergelijke ontwerpen bouwrijp te maken. Ofwel neem je als aannemer je verantwoordelijkheid op om die rol te vervullen, ofwel sta je aan de zijlijn en wacht je tot wanneer je opdrachtgever zegt wat je moet doen. Die laatste aanpak leidt onvermijdelijk tot problemen op de werf, met termijnoverschrijdingen en schadevergoedingen tot gevolg. Het mag duidelijk zijn dat we met BAM Contractors steevast kiezen voor de eerste aanpak. Enkel dan heerst er een optimale cultuur van samenwerking, waarbij er door de verschillende partijen echt samengewerkt wordt om een project tot een goed einde te brengen. Voor ons komt het er dan ook op aan om opdrachtgevers bewust te maken van de maturiteit van hun ontwerp en hun ons aanbod van ontzorging voor te stellen. Dat aanbod heeft uiteraard een prijskaartje en daar moet ook de opdrachtgever zich bewust van zijn."

“AANNEMER ZIT AAN BRON VAN SMART CITY"

Iedereen heeft tegenwoordig de mond vol van smart cities en smart mobility. Volgens Jan Folens heeft ook de aannemer van morgen hierin een rol te spelen. “Doordat BAM zo'n grote groep is, kunnen we jaarlijks een aanzienlijk budget uittrekken voor innovaties. Onze innovatiecel is intensief bezig met deze maatschappelijke trends. Ze onderzoeken welke rol we daarin kunnen vervullen om zo tot een businessmodel te komen. Voorlopig zijn we bescheiden in de productontwikkeling met betrekking tot slimme steden, maar onze ambitie is hoog. We zijn ons immers ten volle bewust van onze rol als aannemer. Slimme steden draaien om het verzamelen, uitwisselen en interpreteren van data. Wij zitten vaak aan de bron van die data en zijn zo een onmiskenbare partner in dat verhaal. Hier komen we in het vaarwater van de projectontwikkelaar. Maar als je samen met hem een model kan opstellen dat je niet alleen een gebouw oplevert, maar ook bijbehorende services rond smart living, dan evolueren we eindelijk weg van de prijs als belangrijkste criterium bij de toekenning van projecten. Dat is onze heilige graal, waar we al lang naar op zoek zijn."

TOEGEVOEGDE WAARDE CREEREN

BAM Contractors haalt 80% van zijn opdrachten binnen via openbare aanbestedingen. Veelal is de prijs daar de doorslaggevende of zelfs enige factor. Al merkt Jan Folens ook op dat vlak een evolutie. “Je merkt dat opdrachtgevende besturen steeds vaker meerdere selectiecriteria toevoegen aan lastenboeken. We kunnen die tendens alleen maar toejuichen. Maar we zijn er nog lang niet. Nog veel te vaak is louter de prijs een doorslaggevende factor. Dat verplicht ons om onze processen zo efficiënt en performant mogelijk te organiseren, en dat is dan weer wel een voordeel. Maar het blijft een feit dat we als aannemer constant op zoek zijn naar het creëren van toegevoegde waarde, waarvoor de klant ook wil betalen."

NETWERKING

Jan Folens is 38, werd in 2017 gehuldigd als Jonge Vlaamse Aannemer en is bestuurder van de Confederatie Bouw Limburg. “Daarnaast ben ik ook bestuurder bij de Vereniging van Belgische Asfaltproducenten en nog lid van tal van andere verenigingen. Het is niet altijd evident om naast de drukke dagelijkse bezigheden voor dit alles nog tijd te vinden, maar ik ben ervan overtuigd dat BAM dankzij mijn lidmaatschap van diverse federaties en verenigingen een bepaalde impact kan hebben. Omgekeerd zit je er aan de bron van heel wat info die je mee kan nemen in je bedrijf. In onze sector liggen tal van uitdagingen te wachten. Die pakken we het best in groep aan. Ik ben dan ook een grote voorstander van het bestaan van beroepsverenigingen. De Confederatie Bouw is zeer belangrijk om impact te hebben op overheden en maatschappelijke trends. Daar probeer ik mijn bescheiden steentje aan bij te dragen."