KEUZEFACTOREN INSTALLATIES

Mobiele of vaste ontstoffing

Een eerste keuzefactor is de vereiste mobiliteit van de stofzuiger of ontstoffingsinstallatie. Heeft u een duidelijk ingerichte werkplaats met een aantal vaste werkposten of stationaire machines, dan zult u uiteraard kiezen voor een vaste, niet-verplaatsbare installatie. U kunt eventueel extra flexibiliteit inbouwen door op deze vaste installatie een mobiele werkpost aan te sluiten. Deze mobiele post kan eventueel meerdere voorzieningen samenbrengen: elektriciteit, stofafzuiging, perslucht enz. Ze kan op een basis met wielen gemonteerd zijn of bevestigd worden op een zwenkarm die verankerd zit in de muur. Via deze zwenkarm krijgt u een groot bereik tot wel zes meter, afhankelijk van het gekozen model. Wie een atelier zonder stationaire machines heeft en vooral met elektrisch handgereedschap werkt, kiest misschien beter voor een 100% mobiele stofzuiger. Hierin is er dan nog een onderscheid tussen de compacte toestellen die u kunt meenemen op de werf, en de iets grotere modellen die vooral bedoeld zijn voor atelierwerk.

Vermogen, luchtsnelheid en debiet

Dimensionering en ontwerp zijn cruciaal voor een goede werking van uw ontstoffingsinstallatie. Alles begint met de maximale vraag die zich op één bepaald moment kan manifesteren. Gaat het om enkele schuurmachines? Misschien een paneelzaag in combinatie met een kantenlijmer? Enzovoort. Het is aan de leverancier om dit samen met u goed in kaart te brengen. Iedere machine vereist vervolgens een bepaald afzuigdebiet en een zekere luchtsnelheid (zuigkracht) ter plaatse van de verspanende bewerking. Vervolgens bekijkt men hoe ver de machines en werkposten zich van de centrale stofafzuigingsinstallatie bevinden. A.d.h.v. die info dimensioneert men het buizenstelsel (configuratie, bochten, diameters enz.). Als laatste stap komt men bij de stofafzuigingsinstallatie zelf terecht. Welk debiet moet de zuiger (turbine) kunnen genereren en welk vermogen is daarvoor nodig? Uiteraard is dit maatwerk niet altijd noodzakelijk. Zeker bij heel eenvoudige installaties kan men vaak uit de voeten met voorgecalculeerde tabellen.

Dimensionering en ontwerp zijn cruciaal voor een goede werking van uw ontstoffingsinstallatie. Alles begint met de maximale vraag die zich op één bepaald moment kan manifesteren

Overdruk versus onderdruk

Een belangrijke keuzefactor is de vraag of het systeem in overdruk of in onderdruk werkt. In het eerste geval zal de ventilator de stofrijke lucht door de filter blazen. In het andere geval bevindt de ventilator zich aan de propere kant van de filter en wordt het stof dus door de filter aangezogen. Een turbine die werkt in overdruk, is goedkoper in aanschaf, maar minder efficiënt in verbruik (meer opgenomen vermogen per kubieke meter verplaatste lucht). Dit komt doordat de turbine bijkomend de weerstand van stof en vuil moet overwinnen. Een turbine die werkt in onderdruk, is dan weer duurder in aanschaf, maar goedkoper in verbruik. De ventilator draait immers in propere lucht, wat bovendien ook veiliger is m.b.t. de risico's op stofexplosies.

Mouwenfilter, reinigingssysteem en performantie

De stationaire stofafzuigingsinstallaties waarover we het hebben, zijn voorzien van een of meerdere mouwenfilters. Belangrijk is dat deze zakken duurzaam en antistatisch afgewerkt zijn. Dit gebeurt met een bekleding in polyester of teflon. Indien dit niet zo is, zal het stof ten gevolge van wrijving en statische elektriciteit aan het filteroppervlak blijven vastkleven, in plaats van naar beneden te vallen in de daartoe bestemde opvangbak of -zak. Hierdoor zal de zuigkracht afnemen en zal de motor van de turbine overbelast raken. Het antistatische karakter van de mouwenfilter is bovendien ook van belang in verband met de explosieveiligheid.
Niet alleen het materiaal en de bekleding waaruit de mouwenfilters zijn gemaakt, zijn van tel, ook de totale oppervlakte van de filter is een prijs- en kwaliteitsbepalende factor. Hoe groter dit oppervlak, hoe langer het duurt vooraleer de filter verzadigd en dus aan reiniging of vervanging toe is. Bovendien leidt een groter filteroppervlak ook tot een hogere zuigkracht. 
Zelfs indien de filters antistatisch zijn uitgevoerd, zal er altijd wat houtstof aan blijven kleven. Vandaar dat er systemen ontworpen zijn om de filters op regelmatige tijdstippen te reinigen. Dit kan bijvoorbeeld met een automatische persluchtstoot via een gekalibreerde staaf in de mouwenfilter. Deze persluchtstoot zorgt voor een plotse impuls in tegengestelde richting, waardoor het stof van het filteroppervlak valt. Er zijn echter ook eenvoudigere, manueel te bedienen reinigingssystemen voorhanden. De filter, en bij uitbreiding de volledige ontstoffingsinstallatie, is performant wanneer er aan de propereluchtuitlaat minder dan 0,1 g/m³ stof gemeten wordt (stofklasse M, van toepassing bij schuurstof). Dit wordt opgelegd door de arbeidswetgeving.

Efficiëntie en verbruik

Het stroomverbruik van een stofafzuigingsinstallatie is een niet te onderschatten kostenpost. Toch is het geen goed idee om zuinig te zijn op het maximale vermogen van de installatie. Een beetje marge is nodig om een eventuele uitbreiding van uw bedrijf en derhalve uw machinepark mogelijk te maken, zonder dat u direct moet investeren in een nieuwe ontstoffingsinstallatie.
Er zijn echter andere maatregelen om uw stroomverbruik te drukken. Het zo proper mogelijk houden van de filters is uiteraard al een goed begin, maar er is meer. Zo kan men bijvoorbeeld kiezen voor een installatie met twee turbines die getrapt ingeschakeld kunnen worden naargelang van het af te zuigen volume op één bepaald moment. Of men opteert voor een invertergestuurde zuiger. 
Hierbij stelt de sturing van de motor een constante druk in de aangezogen lucht tot doel. Bij een hoge vraag zal de turbine dus hoger in toeren moeten gaan om de druk op peil te houden. Omgekeerd kan de turbine rustiger en zuiniger draaien bij een geringe vraag. Bovenstaande methodes zijn duurder in aanschaf, maar laten u toe om op lange termijn energie te besparen, zeker wanneer de vraag in het atelier onvoorspelbaar is (de ene keer veel, het volgende moment weinig). Tot slot is het ook belangrijk om het buizenstelsel zo kort en logisch mogelijk te houden, dus met zo weinig mogelijk aftakkingen en bochten. De verliezen door het buizenstelsel mag men immers niet onderschatten.

Bij een invertergestuurde zuiger kan de turbine rustiger en zuiniger draaien bij een geringe vraag

Voordelen van een digitaal bedieningspaneel

Net zoals bij de bewerkingsmachines zien we ook hier bij bepaalde aanbieders een trend om een digitaal bedieningspaneel te voorzien. Dit maakt het aansturen en monitoren van de ontstoffingsinstallatie iets makkelijker. Ook het noodzakelijke onderhoud kan regelmatiger verlopen.

Akoestisch comfort

Zeker in een klein atelier is er al gauw sprake van storend lawaai. Een machine is af en toe in werking, maar de ontstoffingsinstallatie zorgt vaak continu voor lawaaihinder, en dat kanuiteraard nefast zijn voor de sfeer en de communicatie binnen het atelier. Vandaar dat bepaalde producenten ook aan dit aspect aandacht besteden door het voorzien van geluidswerende behuizingen en omkastingen.

Brandkleppen en blussysteem

'Schrijnwerkerij brandt af ...', het is een nieuwsbericht dat we jammer genoeg af en toe eens lezen in de krant. Vaak hoort men dan achteraf dat de stofafzuigingsinstallatie er voor iets tussen zat. Zelfs al is uw installatie ATEX-genormeerd, door een gebrekkig onderhoud of door slijtage kan er een brand ontstaan. Vandaar dat sommige installaties uitgerust kunnen worden met een automatisch blussysteem. Dit kan via een ingebouwd brandblusapparaat of via een aansluiting op de waterleiding. Installaties, op die manier uitgerust, beschikken ook over brandkleppen die de in- en uitlaat afsluiten, zodat het zuurstofniveau nabij de brandhaard snel zal zakken en de brand dus geen kans zal krijgen om zich uit te breiden.