MARKT WERFVRACHTWAGENS IS BOOMING

Hoe spelen de verschillende constructeurs daarop in?

Niet alleen de invoering van de Euro 6-milieunorm, maar ook het feit dat de constructeurs hun werfvrachtwagens steeds meer als een apart productgamma profileren, zorgt voor een boom aan innovaties. Graag definiëren we in dit artikel het een en ander, en nemen we verschillende vernieuwingen onder de loep.

OFFROAD

Een werfvrachtwagen kan worden gedefinieerd als een voertuig dat uitgerust is om zowel on-als offroad te werken, en daarbij een maximale inzetbaarheid garandeert. Werfvrachtwagens onderscheiden zich van gewone vrachtwagens en trekkers en beantwoorden aan de wetgeving voor dit segment: hoge bodemvrijheid, oploophoek van 25°, radiatorbescherming, geen 'front underrun protection' … Ook in het lichte en middengamma van werfvrachtwagens vinden we het kipperchassis en/of aandrijving op alle wielen, naast eigenschappen die het zwaardere gamma niet aanbiedt: manoeuvreerbaarheid, kleinere motor (= minder verbruik) enz.

TOEPASSINGEN

Niet elke toepassing vereist een veertigtonner. De inzet bepaalt het type voertuig. Werfvrachtwagens worden ingezet voor zeer specifieke doeleinden, die aangepaste voertuigen en accessoires vereisen. We onderscheiden twee hoofdcategorieën: enerzijds voertuigen die alle werfmaterialen aan- en afvoeren en anderzijds voertuigen die quasi permanent op een werf circuleren. Gezien de verscheidenheid aan toepassingen (van een plaatselijke aannemer tot bosbouw) is het gamma bijzonder breed. Dit gaat van kippers van 5,6 ton tot 8 x 6 > 60 ton of zelfs meer. Werfvrachtwagens dienen heel robuust te zijn en over specifieke technologie te beschikken, die hen uitermate geschikt maken om in geaccidenteerd terrein (offroad) aan de slag te gaan. Dergelijk geaccidenteerd terrein stelt specifieke eisen aan een vrachtwagen. Zoals het ontwikkelen van trekkracht op een losse ondergrond, het oprijden van een helling, uit een 'put' rijden … Robuustheid (onder meer aanwezig in een solide ophangings-, verings- en chassisconstructie die bijgevolg een hoge belastbaarheid toelaat), efficiëntie en kracht zijn dan ook de kernwoorden voor een dergelijk voertuig.

MARKTSITUATIE

Het is bijzonder moeilijk om de exacte gegevens over de marktsituatie en -evolutie te verkrijgen vermits er geen officiële data beschikbaar zijn. Daarnaast kunnen constructeurs specifieke cijfers en meer diepgaande analyses per segment en per categorie in het kader van de antitrustregels niet vrijgeven. Algemeen wordt echter verondersteld dat de Belgische markt > 16 ton bestaat uit ± 4.500 trekkers voor wegvervoer en ± 2.000 voertuigen met een vaste opbouw of specifieke trekkeruitvoering. Het grootste deel hiervan (ongeveer 1.200 voertuigen) is opgebouwd met een vaste/losse kast, al dan niet gekoeld. Daarnaast ook een vijftigtal brandweer- en vuilniswagens. De resterende ± 750 voertuigen kunnen worden beschouwd als werfvrachtwagens voor bevoorrading, met containerhaaksystemen als voornaamste opbouw (± 250) en open laadbakken, al dan niet met hijskraan (± 200). De overige 300 voertuigen behoren tot categorieën zoals betonmixers, zwaar vervoer, offroadtoepassingen enz. Over de jaren blijft de markt vrij constant, terwijl deze voertuigen gemiddeld een langere levensduur hebben dan de trekkercategorie.

WETGEVING EN NORMERING

Elke werfvrachtwagen moet aan de Europese homologatieregels voldoen. Om die te waarborgen, beschikken de verschillende constructeurs enerzijds over salesengineers die de technische combinatiemogelijkheden van het voertuig kennen en analyseren en anderzijds homologatieverantwoordelijken die, al dan niet in samenspraak met een door de fabrikant erkende opbouwer, waken over de naleving van het wetgevend kader. De functie van de technische keuring blijft in België behouden voor zowel het technische als het homologatieaspect.

• Het technische aspect: nazicht van alle technische delen op hun goede werking.

• Het homologatieaspect: nazicht van het voertuig in vergelijking met de gegevens in het homologatiedocument COC.

Het belangrijkste element in de huidige wetgeving zijn de maten en gewichten zoals vervat in artikel 32bis van het Belgisch Technisch Reglement. Omdat de productiviteit sterk beïnvloed wordt door het laadvermogen, zijn de maximale as- en voertuigmassa's uit dit artikel een bepalende factor in de aankoop van werfvoertuigen. Bij werfvrachtwagens en afmetingen komt ook de brugformule aan bod. Deze formule heeft tot doel om een te grote massaconcentratie over te kleine afstand te vermijden om het wegennet van beschadigingen te vrijwaren. Momenteel ondergaat de formule een revisie om beter afgestemd te zijn op de huidige eisen van de wetgever en op de huidige noden van transportbedrijven.

ASLASTEN

Met de grotere controles op aslasten krijgen de meerassers steeds meer de voorkeur. Van de traditionele twee stuurassen en het tandemstel stapt men over naar een enkele stuuras met tridemstel achteraan. Vooral voor kippers, containersystemen en de montage van een laadkraan biedt dat voordelen wat aslastverdeling betreft. Een boeiende innovatie is een systeem om de vooras hydraulisch mee te laten aandrijven. Voordeel van deze toepassing is het lager eigen gewicht t.o.v. een truck met aandrijving op alle wielen. Bovendien betekent het een flinke besparing in brandstofkosten omdat bij een truck met aandrijving op alle wielen tal van componenten meedraaien, ook al is die aandrijving niet vereist. Het verschil in gewicht tussen een werfvrachtwagen met het hydraulische systeem en een exemplaar met integrale aandrijving bedraagt zo'n 400 kg.

FLEXIBILITEIT

Een belangrijke technische innovatie is de automatische aandrijving op alle wielen. Terwijl de werfvrachtwagen in beweging is, activeert deze voorziening automatisch de aandrijving op de vooras als de truck vast dreigt te komen zitten. Dankzij de installatie van dubbele voorassen is de maximale technische capaciteit toegenomen van 18 tot 20 ton, met een verbeterde productiviteit en extra flexibiliteit tot gevolg. Op een vierassige truck met een brutogewicht van 32 ton is het laadvlak ook langer. Daardoor is er meer flexibiliteit voor het plaatsen van een lading van, bijvoorbeeld, grint in een kipperbak. Op veel markten gaat de trend in de richting van hogere treingewichten tussen 50 en 76 ton. Om aan die vraag te beantwoorden, werden de vijfassige combinaties ontwikkeld. De twee voorassen kunnen maximaal 20 ton aan en de drie achterassen maximaal 36 ton. Deze oplossing is ook geschikt voor betonmixers en trucks met grote kranen die een uniforme aslastverdeling vereisen. De combinatiemogelijkheid van een luchtgeveerde achteras met een aangedreven vooras biedt een optimaal comfortniveau, zelfs voor trucks met aandrijving op alle wielen. Hoewel bladvering gewoonlijk bedoeld is voor de zwaarste gewichten, biedt luchtvering flexibiliteit en de mogelijkheid van aanpassing aan het gewicht van de lading. Naast het verbeterde comfort voor de bestuurder, zorgt luchtvering voor een bodemvrijheid van ten minste 300 mm en een effectieve bescherming van alle kwetsbare onderdelen.

TRENDS

Zoals de hele transportsector evolueert ook het segment werfvrachtwagens voortdurend. Zoals hierboven al werd aangehaald, werden de vrij starre veerpakketten met halfelliptische bladveren in de meeste modellen vervangen door soepeler paraboolveren en luchtvering. Sporadisch duiken ook combinaties op met, bijvoorbeeld, hydropneumatische veersystemen. De besturing werd op alle nieuwe werfvrachtwagens flink onder handen genomen, zodat bij lage snelheden diepe kuilen minder voelbaar worden, en dankzij een verbeterde elektrisch ondersteunde servobesturing verminderen de stuurinspanningen. Een ander belangrijk comfortelement is de geautomatiseerde schakeling. In heel uitzonderlijke gevallen worden werfvrachtwagens nog uitgerust met handschakeling, maar een gerobotiseerde versnellingsbak geniet veruit de voorkeur. Voor bijkomende krachtafname is er een scala aan PTO's (vermogen, enkel/dubbel) beschikbaar: behalve montage op de versnellingsbak, bestaat ook de mogelijkheid om deze direct op de motor aan te brengen. Alle werfvrachtwagenconstructeurs bieden in combinatie met deze automatisch schakelende versnellingsbakken nu een offroadmodus aan. Hierbij worden de toerentallen aangepast voor meer trekkracht en wordt sneller geschakeld voor een geringe tot bijna onbestaande onderbreking van de trekkracht. De offroadmodus kent bovendien in de meeste gevallen een speciale stand om zich door 'schommelen' uit een vastgereden positie te bevrijden.

GEWICHTSBESPARINGEN

Ook bij werfvrachtwagens is er het streven naar gewichtsbesparing ten gunste van meer laadvermogen. Daarom ook dat constructeurs meerdere modelvarianten aanbieden, waaronder lichtgewichtversies. Voor trucks die echt het zwaarste terrein moeten aankunnen, worden assen, chassis en ophanging zwaarder uitgevoerd. Door die componenten lichter uit te voeren, ontstaan interessante lichtgewichtvoertuigen, bijvoorbeeld specifiek als chassis voor betonmixers. Alle constructeurs hebben bij de nieuwste chassistypes zware inspanningen gedaan om een opbouw snel en met weinig gewichtsoverlast te kunnen realiseren. Bij het verlaten van de fabriek zijn de chassis al voorzien van de nodige bevestigingspunten en specifieke aansluitingen voor hydraulica en drukluchtinstallaties. PTO's of krachtaftakassen werken ook efficiënter door nieuwe aansluitingen of mogelijkheden (vliegwiel- of versnellingsbak-PTO) en vooral dankzij de elektronische sturing van de nieuwe motorgeneraties. Dat zorgt voor een veel gelijkmatiger toerental, dat afgestemd kan worden op een zo zuinig mogelijk verbruik. Alle constructeurs claimen dat de nieuwe Euro 6-motoren op zijn minst zuiniger zijn dan de voorgaande Euro 5-motoren.

VERSTEVIGINGEN EN VERDELING

Werfvoertuigen worden regelmatig boven de wettelijke grens belast op gesloten terrein, waardoor het verhogen van de technische beperkingen door chassisverstevigingen vrij gebruikelijk is. Bovendien is de belasting in functie van de toepassing niet éénparig verdeeld; om de hieruit volgende piekbelastingen op te vangen, zijn ook verstevigingen nodig. Een optimale aslastverdeling wordt bereikt door enerzijds ingevolge een massaberekening wettelijk en technisch de meest aangewezen wielbasis te kiezen, en anderzijds dankzij elektronische sturing van de luchtvering die een aan de beladingstoestand aangepaste massaverdeling over de assen toelaat.

COMFORT CABINE

Naast de verschillende technische innovaties, wordt ook de cabine steeds comfortabeler, ergonomischer, ruimer en beter afgeveerd. Het dashboard, ontworpen voor een ergonomische en comfortabele rijpositie, heeft alle schakelaars, instrumenten en opbergvakken binnen handbereik, met schakelaars voor cruisecontrol, audio, telefoon en informatiedisplays. Het afstelpedaal van het stuur is zo opgevat en aangepast aan de stuurkolom dat meer beenruimte gecreëerd werd. De elektronisch geregelde klimaateenheid (ECC) staat borg voor een comfortabel cabineklimaat. Alle lampjes kunnen eenvoudig in drie voorafingestelde standen of met de dimmer worden geregeld. De elektronisch geregelde parkeerrem wordt via een schakelaar op het dashboard bediend. De parkeerrem wordt automatisch ingeschakeld als het contact wordt uitgezet en (met een beetje hulp van het EBS) automatisch losgezet zodra men wegrijdt.

BANDEN EN MOTORISATIE

Diverse factoren beïnvloeden de bandenkeuze voor werfvrachtwagens: laadvermogen, grondspeling, tractie … Hierdoor zijn de bandenmaten 385/65R22.5 vooraan en 315/80R22.5 achteraan zeer populair, naast de wat hogere 13R22.5-versie. Zowat elke bandenfabrikant biedt een uitgesproken ruw werfprofiel aan, naast een profiel voor het regionale transport dat ook toelaat de werf op en af te rijden. Qua motorisatie (alle Euro 6) is er de 8-literversie voor de kleinere werfvrachtwagens, terwijl er voor de zwaardere voertuigen motoren met cilinderinhouden van 11 l, 13 l en 16 l zijn. Vermogens gaan van 380 pk (1.800 Nm koppel) tot 750 pk (3.550 Nm). Dit in combinatie met verschillende asconfiguraties: van de 4 x 2 tot en met de 8 x 6, met optioneel een uitschakelbare hydraulische voorwielaandrijving.

PROBLEMATIEK EN AANDACHTSPUNTEN

Veiligheid is en blijft een belangrijk aandachtspunt bij alle constructeurs die zowel actieve als passieve veiligheidssystemen ontwikkelen. Vanuit technisch oogpunt zijn deze werfvrachtwagens vanzelfsprekend een stuk gecompliceerder dan standaard. Kennis van zaken en duidelijk overleg met de klant en de opbouwer zijn dus noodzakelijk om de precieze configuratie voor het voertuig vast te stellen. Het onderhoudsprogramma is aangepast aan het gebruik en wordt met de klant opgesteld. Daarnaast bieden de dealers specifieke diensten aan voor het bouwsegment, zoals financieringen op maat, verzekeringen toegespitst op de bouwsector, rijopleidingen voor het bouwsegment zowel voor veilig als voor zuinig rijden enz.